IEX.nl heeft alle columnisten gevraagd hun verwachtingen 2002 op papier te zetten. Welke fondsen doen het goed, welke floppen en wat doen de indices? Bovendien vertellen ze wat hun grootste successen en missers van 2001 waren en wat ze de mooiste, beste of meest aansprekende quote van 2001 vonden."Het afgelopen jaar was geen lolletje voor beleggers. De AEX heeft 22% verloren en dat is het grootste verlies in de afgelopen 14 jaar geweest."
Woorden van dezelfde strekking als deze klaagzang komen wij overal tegen. Op verjaardagen, in de verschillende toonaangevende kranten en tijdschriften, op internet en tijdens verschillende televisie-interviews wordt elke mogelijkheid benut om de teleurstelling over het afgelopen beleggingsjaar te uiten. Dat is een behoorlijk beklemmende bedoening, maar het is maar net hoe je het bekijkt? Wanneer belegd zou zijn in puts, was het een uitstekend jaar geweest. Zelfs beter dan de afgelopen jaren die de boeken dreigen in te gaan als de gouden jaren. Helaas, de deelnemers aan de koersenkermis relateren succesvolle beleggingen nog steeds aan een opgaand koersverloop van 1 januari tot en met 31 december.
Vanuit dat oogpunt is de algemene stemming dat we met z’n allen een zware domper achter de rug hebben. Misschien is dat ook wel zo als iedereen dat op deze wijze beleeft en dus ook gelooft. Het punt is echter dat het ook anders kan. Voor technische analisten zoals wij geldt namelijk dat een gespiegelde en omgekeerde, neergaande grafiek hetzelfde beeld en dus beleggingsstrategie moet opleveren als een opgaande grafiek. Als we dit trucje bij het koersverloop van de AEX toepassen ziet 2001 er veel rooskleuriger uit en vragen we ons allemaal af waarom er op de verschillende dips niet gekocht is. Draai de conclusie nu net als de grafiek om, en we zien allemaal direct in dat we op de stijgingen dus hadden moeten verkopen………
Genoeg gegoocheld, laten we nu maar eens kijken hoe de vlag er op dit moment bij hangt. Wanneer we de eerste zinnen van dit stuk ontleden, kunnen we eigenlijk afleiden wat “het beleggende publiek” tussen de regels door, probeert duidelijk te maken. Naar onze mening heeft de massa pijn geleden en hoopt men eigenlijk, nu het tandvleesniveau qua beleggen bereikt is, dat de beurs vanaf nu weer één richting opgaat, namelijk omhoog. Bijkopen en bij blijven kopen heeft inmiddels de grens van het haalbare bereikt en wanneer de stijging nu niet komt zal dat leiden tot het afhaken van een deel van de beleggers. Dat is wat er eigenlijk gezegd wordt.
Een oude beurswijsheid is dan ook de weg van minderheid te bewandelen, waar het om het geluidsniveau van uitspraken over de beurs gaat. We zullen dit nader toelichten. Vanaf het moment dat het van de daken geschreeuwd werd dat de Nasdaq en alle technologie gerelateerde bedrijven overgewaardeerd waren, lees 1997/1998, is de waarde van dit soort beleggingen nog eens verdrievoudigd. Op het moment dat dezelfde partijen die de stijging eerst absurd vonden, in 1999 en 2000 deze stijgingen begonnen te “begrijpen” en nog meer gouden bergen begonnen te beloven, was het einde nabij. Wie uiterst contrair was of op dat moment geen krant had en geen kennis had van economie, was de enige die de juiste beslissingen kon nemen.
Welke geluiden horen we op dit moment? “Het einde van de recessie is in zicht, de economie trekt aan, de bodem is in september al neergezet”, en meer van dat al. Wanneer we deze uitspaken koppelen aan de wanhoop waarmee we nu kampen op de beurzen, kunnen we maar een conclusie trekken. Dit lijkt sterk op wishful thinking. De kant die de minderheid nu moet kiezen is de neutrale tot licht negatieve.
De grafiek van de AEX en de andere beurzen toont ons het bewijs. De neerwaartse trends die we de afgelopen tijd gekend hebben zijn nog steeds onveranderd in tact. De huidige stijging is nog steeds een correctie binnen die downtrends die we tot de secundaire orde rekenen. Dit is het middellange termijn beeld.
Wanneer we de lange termijn grafiek van de AEX bezien valt er een duidelijke opgaande trend vanaf 1987 te ontdekken. Dus de voor de lange termijn beleggers geldende primaire trend is nog steeds opwaarts gericht. Maar er dient pas gekocht te worden bij de afwezigheid van een negatieve secundaire trend. Zolang de trend die op dit moment op 512 ligt niet gebroken is, is de correctie nog steeds aan de gang. Het liefst willen wij een week lang koersen boven deze weerstand zien noteren voordat we van een hervatting van de primaire opgaande trend gaan spreken.
Een ander scenario waarvan we op korte termijn positief worden, is de succesvolle vorming van een hogere bodem dan die van september. Ook dan is er sprake van een verbetering van de vooruitzichten op secundair niveau als het om trends gaat. Dit zijn de twee scenario’s die wij als positief signaal afwachten. Zolang dit niet plaatsvindt, zal de neerwaartse trend nog steeds intact zijn voor middellange termijn beleggers.
Maar er zijn al wel een aantal fondsen die er goed bij liggen en dus binnenkort gekocht kunnen gaan worden. Philips, KPN en Getronics en niet specifiek in die volgorde vormen een drietal van dit soort fondsen. De koersdoelen die we bij deze fondsen in gedachte hebben liggen voor Getronics in ieder geval tussen de 8 en 9 euro. Voor KPN geldt een koersdoel dat in eerste instantie ergens tussen de 10 en 11 euro uitkomt en voor Philips geldt dat met in acht name en acceptatie van neerwaarts risico naar de 27 euro een opwaarts koerdoel bij de 40 en bij de 48 euro in tweede instantie valt te berekenen. Dus eigenlijk is het beter om te wachten met de aankoop van Philips tot het verschil tussen de koers en de 27 euro kleiner is dan op dit moment.
Tot zover de invulling van wat wij van de markt denken. Verder is ons gevraagd eens stil te staan bij de grootste vergissing in het afgelopen jaar. Allereerst moet gesteld worden dat vergissen menselijk is, maar de manier waarop je met die vergissing omgaat, bepaalt de omvang van de gevolgen. Niemand zal beweren dat technische analyse zonder fouten is. Het hanteren van stops om de risico’s te beperken, bepaald of het een grote misser wordt of dat de gevolgen beperkt blijven. Eigenlijk is dit meteen de quote van het jaar 2002 wat ons betreft. “Vergissen is menselijk, maar de manier waarop je ermee omgaat bepaalt de omvang van de gevolgen.” Qua concreet voorbeeld is eerlijk gezegd het eerste wat boven komt borrelen dat we op 13000 de bodem van de Nikkei gevonden dachten te hebben. Maar vlak er na is die bodem er volledig uit geslagen en zijn koersen in plaats van de verwachte 20000 niveaus de 10000 niveaus gaan opzoeken.
Dan de concrete uitspaken die van ons verwacht worden. De vraag is: Wat zijn de slotstanden van de AEX, Nasdaq, Dow Jones Industrials en de ledenteller van de IEX!
Nou daar gaan we dan. We gaan ervan uit dat de langere termijn opgaande trends middels één van de hierboven beschreven scenario’s hun voortgang zullen vinden. Voor AEX brengt ons dat op globale niveaus van 600 voor de Dow Jones geldt dan een eerste koersdoel van ongeveer 11500. Voor de Nasdaq geldt dat het vergelijkbare niveau in eerste instantie op 2400 komt te liggen. Wat de IEX ledenteller betreft dagen wij u uit om ons ongelijk te bewijzen, maar wel in positieve zin. De ledenteller van IEX zal op 31 december 2001 op 150.000 staan!
Gelukkig Nieuwjaar en veel succes met beleggen in 2002.
Gökhan en Geert-Jan.
Eerder verschenen in deze IEX.nl Oud & Nieuw serie:
Willem Middelkoop 2002: "OpenTV en IE Japanse warrants"
Marcel Tak 2002: "Floppositie VNU"
Jacques Potuijt 2002: "Een sportieve portefeuille"
Van Dongen 2002: "Kwaliteit, geen pulp"
Daalder 2002: "Hernieuwde daling op komst?"
Onno 2002: “Twee scenario’s"
Bekijk ook commentaar per AEX-fonds, vragen en antwoorden, begrippenlijst en besprekingen van softwarepakketten in de speciale TA-sectie
Gökhan Erem en Geert Jan Nikken zijn technische analisten bij Fortis Bank Investment Banking. Zij schrijven hun columns op persoonlijke titel. Fortis Bank en Erem en Nikken handelen en beleggen in verschillende financiële producten. Posities kunnen elk moment veranderen. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Uw reactie is welkom op
erem.nikken@iex.nl.