Het jaar 2015 zou het jaar worden van de eerste renteverhoging in de Verenigde Staten sinds het uitbreken van de kredietcrisis. De economie zou na zeven jaar van herstel eindelijk sterk genoeg zijn om weer op eigen benen te staan. Daar waren de financiële markten waren begin dit jaar van overtuigd. De Fed was klaar met het afbouwen van haar programma van kwantitatieve verruiming en de weg was vrij om ook de rente te verhogen.
De Amerikaanse economie zakte echter in het eerste kwartaal in en de verwachtingen van een mogelijke renteverhoging werden verschoven naar de maand juni. Toen bleek dat de sterkere dollar het Amerikaanse bedrijfsleven parten begon te spelen, vond de Fed het wederom niet opportuun de rente te verhogen. In september bleken de zorgen over de zeer lage inflatie en de economische terugval in de opkomende economieën een nieuwe reden om de rente ongemoeid te laten. Inmiddels is de werkloosheid gedaald naar slechts 5 procent en blijken de lonen (eindelijk) te stijgen. Aanleiding genoeg voor de Fed om komende december wel iets te doen?
De markt lijkt er steeds meer van overtuigd. Zeker 70 procent verwacht een renteverhoging bij de eerstvolgende bijeenkomst van de Fed in december. Het is echter de vraag of het zo’n vaart zal lopen. Er spelen verschillende zaken die deze marktverwachting kunnen frustreren. Zo is de Amerikaanse werkloosheid inmiddels gedaald naar 5,0 procent. Bedenk daarbij dat de Fed jaren geleden beloofde de rente te zullen gaan verhogen zodra de werkloosheid zou zijn gezakt naar 6,5 procent. Tot op heden deed de Fed echter niets. Daarnaast blijft de inflatie laag en toont geen teken van stijging. Daar veranderen de prachtige banencijfers van twee weken geleden niet veel aan.
Hoe ver reikt de invloed?
Aan de andere kant stelt deze historisch lage inflatie centrale banken juist in staat de rente laag te houden. Zij kunnen dan wel als doel hebben de inflatie dicht bij 2 procent te doen belanden, maar het is zeer de vraag hoe ver hun invloed reikt. Er spelen een paar bijna universeel structurele krachten die de inflatie naar beneden drukken. De eerste is de wereldwijde voortgaande vergrijzing. Gepensioneerden kosten meer en geven minder uit.
Daarnaast heeft de globalisering enorme gevolgen voor het gemiddelde prijspeil. Consumenten kopen hun producten daar waar ze het goedkoopst gemaakt worden. Alleen een opheffing van deze voortdurende globalisering kan daar een eind aan maken. Maar willen we dat? Ten derde vormt de voortschrijdende digitalisering van de wereld een bron van lagere prijzen. Productieprocessen worden steeds efficiënter en goedkoper, met lagere prijzen tot gevolg. Het monetaire beleid van de centrale banken kan hier weinig tegen uitrichten. Het is ook maar de vraag of deze ontwikkeling wel slecht is.
De beslissing van de ECB zal echter veel meer van invloed zijn op het rentebesluit van de Fed. Dit concurrerende gremium uit Europa vergadert namelijk twee weken eerder (vlak voor Sinterklaas). De ECB probeert met man en macht de Europese inflatie aan te wakkeren. Draghi heeft al aangekondigd daartoe geen middel te zullen schuwen. Zelfs een verdere verlaging van de inmiddels negatieve depositorente is een mogelijkheid. Als hij in december zijn voet op het gaspedaal zet of zelfs er vlak boven houdt, bindt hij de handen van mevrouw Yellen. Een renteverlaging in Europa en net daarna een renteverhoging in de Verenigde Staten zou de dollar doen exploderen, met alle gevolgen van dien voor de Amerikaanse economie. Het initiatief ligt dus bij de ECB, niet bij de Fed.
Afstemming monetair beleid
De centrale banken zullen ongetwijfeld onderling afstemmen hoe hun monetaire beleid het beste vorm te geven. Wanneer Draghi niets doet en de markten nog even zoet houdt, zou Yellen de rente twee weken later kunnen verhogen. Dan bereikt Draghi toch zijn doel: een lagere euro. Overigens moet bedacht worden dat de stijging van de dollar tegen de euro sinds september het werk van Yellen al grotendeels heeft gedaan. Een stijging van de dollar heeft voor de Amerikaanse economie hetzelfde effect als een renteverhoging.
De financiële markten zijn op een ongemakkelijk evenwicht aanbeland. Goed economisch nieuws zal de vooruitzichten voor het bedrijfsleven verbeteren, maar tevens de ruimte scheppen voor een renteverhoging. Slecht economisch nieuws betekent verder uitstel van een renteverhoging maar is hoe dan ook, op de lange termijn, niet goed voor de markten. Beleggers zullen de komende weken volledig in de ban zijn van deze dilemma’s van de centrale banken. Ieder macrocijfer zal op een goudschaaltje gewogen worden.
Zeer ruim
Dit ongemakkelijke evenwicht verklaart grotendeels de nogal schokkende bewegingen op de markten in het afgelopen jaar. De balans slaat tot op heden (nog) steeds positief door zolang de consensus duidt op een voortgang van het (zeer) ruime monetaire beleid. En dat is ruim! Niet alleen China heeft in één jaar de rente zes keer verlaagd. Japan koopt zo onderhand alles op wat verhandelbaar is, de Verenigde Staten, net als het Verenigd Koninkrijk, treuzelen met het verhogen van de rente, Europa geeft vol gas en kleinere landen als bijvoorbeeld Zweden worden min of meer gedwongen eveneens over te gaan tot kwantitatieve verruiming.
Kortom, de wereld stimuleert zwaar en de beurzen profiteren. Waarschijnlijk is dat de situatie waarin we nog langere tijd blijven zitten, omdat eerdergenoemde structurele ontwikkelingen, vergrijzing, globalisering en digitalisering, niet ophouden maar eerder nog sterker worden. De rente blijft waarschijnlijk laag, net als de groei. Helaas voor de spaarders, de pensioenfondsen en de verzekeraars…
Martine Hafkamp is algemeen directeur van Fintessa Vermogensbeheer. Fintessa is een zelfstandig, onafhankelijk en gespecialiseerd vermogensbeheerkantoor uit Baarn, en tweevoudig winnaar van de Gouden Stier.
Deze publicatie is samengesteld door Fintessa B.V. De in deze publicatie vermelde gegevens zijn ontleend aan door Fintessa B.V. betrouwbaar geachte bronnen en publiekelijk bekende informatie. Deze publicatie bevat beleggingsaanbevelingen, maar geen beleggingsadvies noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Voor de juistheid en volledigheid van de genoemde feiten, gegevens, meningen, verwachtingen en uitkomsten daarvan kan Fintessa B.V. niet instaan.
Fintessa B.V. is een beleggingsonderneming en beschikt over een vergunning op grond van de Wet financieel toezicht. Fintessa B.V. staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten en De Nederlandsche Bank. Voor de uitgebreide Disclaimer verwijzen wij naar onze website www.fintessa.nl.
Meld u aan voor de Belegger.nl dagelijkse nieuwsbrief
en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op de beurs!