De optimistische stemming op de beurzen sinds de coronacrash, vooral in de Verenigde Staten, lijkt alle logica te tarten.
De coronapandemie heeft geleid tot krimpende vraag die de investeringen en de werkgelegenheid afremt. Maar in plaats van in te storten, zijn de beurzen juist gestegen tot nieuwe recordhoogtes. Wat houdt de aandelenkoersen op peil?
Volgens Robert Shiller, professor in de ecomomie aan Yale University en winnaar van de Prijs van de Zweedse Rijksbank voor Economische Wetenschappen, kan dit fenomeen verklaard worden door massapsychologie en het viraal gaan van ideeën.
Psychologie van de particuliere belegger
Beursbewegingen worden immers voor een deel gedreven door hoe beleggers denken dat andere beleggers zullen reageren op nieuws, en niet zozeer door het nieuws zelf, schrijft Shiller in een artikel op de gerenommeerde opiniewebsite Project Syndicate. Dat komt doordat de meeste mensen het belang van economisch of wetenschappelijk nieuws niet kunnen inschatten.
Vooral als mensen de nieuwsmedia wantrouwen, zijn ze geneigd te kijken naar de manier waarop mensen die ze kennen op het nieuws reageren. Dit evaluatieproces kost tijd, en daarom reageren de beurzen soms niet direct op het nieuws.
De eerste fase van de coronacrisis
Shiller deelt de coronacrisis op in drie afzonderlijke fases. Vanaf het begin van de crisis, van 30 januari tot 19 februari, steeg de S&P 500-index met 3% tot een nieuw hoogterecord. Dat is opmerkelijk, aangezien de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) op 30 januari al waarschuwde dat het virus een gevaar was voor de hele wereld.
De reactie van beleggers op dit nieuws kan wellicht verklaard worden door het feit dat een pandemie nog geen bekende gebeurtenis was, en dat veel beleggers er begin februari gewoon niet van overtuigd waren dat andere beleggers en consumenten ook maar enige aandacht aan zulke dingen zouden besteden.
Bovendien lag de laatste grote pandemie, de griepuitbraak van 1918-1920, al bijna een eeuw achter ons. Tot slot domineerde de impeachment-procedure tegen president Donald Trump het nieuws nog in februari.
Fase twee
De eerste fase werd gevolgd door een daling van 34% op de Amerikaanse beurzen tussen 19 februari en 23 maart. Dat was de grootste klap op de markten sinds de beurskrach van 1929.
Ook dat lijkt opmerkelijk, aangezien er vanaf 19 februari nog maar een handvol sterfgevallen buiten China viel te betreuren. Wat het denken van beleggers volgens Shiller in die periode veranderde, was niet slechts één verhaal, maar scala aan samenhangende verhalen.
Een deel van het nieuws was onzin. Zo ging een run op toiletpapier in Hong Kong op 17 februari snel de wereld rond. Op 11 maart noemde de WHO het virus officieel een pandemie. Het zoeken op internet naar het woord pandemie piekte in de week van 8 tot en met 14 maart, en het zoeken naar coronavirus piekte in de week van 15 tot en met 21 maart.
Tijdens deze tweede fase kwamen beleggers meer te weten over het virus en de gevolgen voor de volksgezondheid en de economie. Terwijl de beurs verder daalde, verschenen er levendige verhalen in de media over verstoringen in bedrijven en ander leed als gevolg van de lockdown.
Zo werd er werd bericht over honger in het afgesloten China, terwijl er uit Italië nieuwsberichten kwamen over hulpverleners die in overvolle ziekenhuizen gedwongen werden om te kiezen welke patiënten behandeld zouden worden. Veel economische berichten legden de link met de Grote Depressie van de jaren dertig.
Fase drie
Deze periode van paniek werd gevolgd door een krachtig herstel. Sinds 23 maart steeg de S&P 500-index met maar liefst 42%.
Het begin van de derde fase werd gekenmerkt door echt economisch nieuws, zo analyseer Shiller. Op 23 maart, nadat de rente al tot vrijwel nul was verlaagd, kondigde de Amerikaanse centrale bank een uitgebreid pakket maatregelen aan om de economie vlot te trekken. Vier dagen later tekende president Trump een wet die 2 biljoen dollar aan fiscale stimulans beloofde.
Beide maatregelen, en soortgelijke acties in andere landen, werden in het nieuws vergeleken met de bestrijding van de grote recessie van 2008-2009. Die recessie werd gevolgd door een geleidelijke, maar uiteindelijk enorme stijging van de aandelenkoersen.
De S&P 500 is in de tijd tussen het dieptepunt van 9 maart 2009 en 19 februari 2020 vervijfvoudigd. Hoewel de meeste Amerikanen geen flauw benul hebben van de details van het Fed-plan of de fiscale stimulans, realiseerden veel beleggers zich wel dat dat soort maatregelen nog niet zo lang geleden duidelijk veel succes hadden gehad.
Verhalen over kleinere, maar nog steeds aanzienlijke beursdalingen en sterke herstelbewegingen, zoals bijvoorbeeld in 2018, werden op grote schaal in herinnering gebracht. Ook werd gesproken over spijt die veel beleggers toen, of in 2009, hadden dat ze niet op de bodem hadden gekocht, wat de indruk wekte dat de markt in 2020 genoeg was gedaald.
Op dat moment nam het psychologische fenomeen 'FOMO' (angst om de boot te missen) toe en maakten beleggers zichzelf wijs dat het veilig was om weer in te stappen.
De effecten van echt nieuws waren zichtbaar tijdens elke fase. Maar koersbewegingen zijn niet noodzakelijkerwijs een snelle, logische reactie op nieuws, betoogt Shiller. In feite zijn ze dat zelden, zo besluit hij.
Lees ook: Momentumbeleggen op zijn retour?
Meld u aan voor de Belegger.nl dagelijkse nieuwsbrief
en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op de beurs!