De brede verwachting is dat een volgende crash ontstaat door het uiteenspatten van de crypto-zeepbel. Toch is een andere dreiging nog groter, en die neemt de dreigende vorm aan van een groene bubbel.
De vooraanstaande econoom Arvind Subramanian stelt in een opinieartikel op Project Syndicate dat klimaatfinanciering een ernstig risico vormt. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat groene leningen dezelfde kenmerken hebben als eerdere financiële bubbels.
Het klimaat raakt iedereen
De wereld is op weg naar CO2-neutraliteit, en mensen als Larry Fink van BlackRock en de klimaatactiviste Greta Thunberg trekken gezamenlijk op. Dat belooft wat - om William Blake te citeren: "Great things are done when men and mountains meet."
Vermogensbeheerders denken dat bergen geld, vooral in de vorm van groene financiering, beschikbaar gaan komen voor leningen op het gebied van milieu, maatschappij en goed bestuur (ESG). De voormalige gouverneur van de Bank of England bijvoorbeeld, Mark Carney, beweert dat hij 130 biljoen dollar beschikbaar heeft om te helpen bij de financiering van de energietransitie.
Op de klimaatconferentie van 2009 hebben rijke landen 100 miljard dollar per jaar aan klimaatfinanciering aan ontwikkelingslanden beloofd. Die belofte moet nog worden nagekomen, maar stelt intussen weinig meer voor vergeleken met de kapitaalstromen die met het klimaat van doen hebben.
De hypocrisie van de rijke landen
Er is wel sprake van de nodige hypocrisie bij de rijke landen op het gebied van fossiele brandstoffen. Ontwikkelde economieën vragen ontwikkelingslanden om geleidelijk steenkool en aardgas uit te faseren, terwijl zij zelf blijven tappen uit fossiele energiebronnen.
Vrees voor een tekort aan financiële middelen voor een transitie is misplaatst; vooral uit de particuliere sector lijkt een stroom aan groen kapitaal beschikbaar te komen. Was het tien jaar geleden nog de taak van de regeringen om het geld bijeen te brengen voor de redding van het klimaat, nu is de verwachting dat de particuliere sector dat zal doen.
Er was sprake van een impliciete afspraak: financiering in ruil voor reductie van fossiele brandstoffen. Het lijkt nu de consensus dat rijke landen de transitie van de ontwikkelingslanden naar duurzame energie financieren.
Neerbuigendheid
Subramanian vindt dat om twee redenen problematisch: er is sprake van impliciete politieke minzaamheid en er dreigen economische risico's. De neerbuigendheid blijkt uit het idee dat de rijke landen een rommelig beleid hebben, maar de arme niet. Met geld zijn in de armere landen de sociale en politieke barrières wel te slechten.
Belangrijker zijn de economische risico's van het akkoord. Klimaatverandering biedt beleggers een kans om wereldwijd goed te doen zonder dat dit ten koste gaat van de winst. En ESG-gerelateerde leningen, waarin geweten en kapitaal samengaan, zijn een grote financiële hit geworden.
Een grote groene zeepbel
Er zijn steeds meer aanwijzingen dat deze duurzame trend allerlei overeenkomsten vertoont met eerdere financiële zeepbellen. Tariq Fancy, een voormalig senior investment officer bij BlackRock, somt er een paar op.
- De kansen voor groene projecten in ontwikkelingslanden zijn overgewaardeerd.
- Bedenkelijke ESG-normen en -ratings leiden tot onduidelijkheid over hoe de ESG-impact van financiering kan worden gemeten.
- Sommige bedrijven verkrijgen ESG-financiering om vervolgens andere financieringsbronnen aan te wenden voor niet-ESG-activiteiten.
Als biljoenen dollars aan klimaatfinanciering naar opkomende markten gaan, kunnen de kapitaalstromen oplopen tot 5-10% van het bbp van deze economieën. Dat is vergelijkbaar met wat voorafging aan de Azië-crisis van 1997 en het taper tantrum van 2013.
Ongereguleerde particuliere kapitaalstromen van deze omvang zullen leiden tot oververhitting, volatiliteit, onvoorzichtige kredietverstrekking en overgewaardeerde wisselkoersen. Uiteindelijk heeft dat dure gevolgen: de kapitaalstromen zullen omkeren en zowel de productie als de financiële sector zullen instorten. We weten hoe dat afloopt: slecht. Met Turkije als meest recente voorbeeld.
Het klimaat overstijgt zelfs de cryptodreiging
Natuurlijk zal kapitaal duurder worden voor armere landen als de rente in de ontwikkelde economieën gaat stijgen. Maar zolang er nog genoeg liquiditeit in het systeem beschikbaar is, zijn de risico's van grootschalige ESG- en klimaatfinanciering reëel. Particuliere klimaatfinanciering kan uiteindelijk schade toebrengen aan armere economieën, terwijl de financiële sector zijn besmeurde reputatie met een groen vernisje opsiert.
De heersende mening is dat een volgende crash veroorzaakt wordt het uiteenspatten van de crypto-zeepbel. Maar klimaatfinanciering vormt een groter risico dan crypto’s.
De financiële markten staan van nature huiverig tegenover cryptocurrencies, vanwege het besef dat dit risicovolle activa zijn. Zij trekken een bepaald type beleggers aan. ESG-beleggingen daarentegen lijken serieus en minder risicovol, en hebben het aureool van het redden van de wereld, wat toezichthouders minder scherp maakt.
Particuliere klimaatfinanciering kan de volgende financiële zeepbel worden. Volgens Subramanian moet de wereld zich nu snel bewust worden van dit gevaar.
Zie ook: Bereid uw portefeuille voor op klimaatverandering
Meld u aan voor de Belegger.nl dagelijkse nieuwsbrief
en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op de beurs!
Klimaatfinanciering is vooral een risico omdat vroeg of laat zal blijken dat de science minder settled is dan velen momenteel denken.