Buitenlandse partijen pakken deel van de markt af
Omdat Rijkswaterstaat ondanks de voorzichtig geworden Nederlandse bouwers ruimhartig met grote projecten strooide, zagen buitenlandse bouwers hun kans schoon. Uit onderzoek van Cobouw blijkt dat tweederde van de in 2017 gegunde bouwsommen van Rijkswaterstaat in handen is gekomen van buitenlandse bedrijven. Grote partijen zijn onder andere Deme, Besix, Hochtief, Vinci, Fluor, Sacyr, Macquarie en Strabag.
Job Dura ziet de komst van de buitenlandse bedrijven al jaren met lede ogen aan. “Ik zie hun komst als bedreiging voor de markt.” De meeste grote Nederlandse bouwers zijn weliswaar selectiever een voorzichtiger geworden, erkent hij. “Maar ondertussen pakken de buitenlandse bedrijven wel een deel van de markt af.”
Hoe los je dat op? Rijkswaterstaat zou volgens hem de projecten kleiner moeten maken. Geen mega-projecten van 1 miljard euro op de markt zetten, maar liever projecten tot 500 miljoen. Dat zijn bedragen waarbij Dura Vermeer zou overwegen om in een bouwconsortium mee te doen.
De topman vindt verder net als de bestuursvoorzitters van onder andere BAM en VolkerWessels dat de tenderkosten te hoog zijn in verhouding tot de winstmarges en dat de opdrachtgever eerder moet selecteren om bouwers te behoeden miljoenen te besteden aan projecten die ze toch niet mogen uitvoeren. Het probleem zit volgens Dura niet eens in de hoge tenderkosten maar in de lage marges. “Als je niet zo veel verdient, worden de tenderkosten een probleem.”
Krimp is geen goede strategie, dan verlies je kennis
Maar als die marges nog steeds zo laag zijn, waarom dan inschrijven? Dik Wessels zei toch dat je beter kleiner kunt worden dan dat je tegen te lage marges inschrijft? Job Dura vindt van niet. “Nee, krimp is geen goede strategie. Dan verlies je kennis en kun je projecten waar je goed in bent niet meer doen, dat is niet het doel.” Barg, met een afkeurende blik: “Dan zeg je eigenlijk: we gaan die buitenlandse bedrijven verwelkomen.”
Dura Vermeer heeft met een infra-omzet van 450 miljoen een mooie omvang, vindt Job Dura. “Dat moet niet zoveel kleiner worden. Met deze grootte kunnen we de risico’s dragen en kun je eventuele verliezen op projecten dragen. Een of twee verliesprojecten zitten er altijd tussen de optelsom van middelgrote projecten. Die verliezen probeer je te compenseren door winst op andere projecten. Het is een groot compensatiespel.”
Terug naar de de sollicitant. Die wil dus veiligheid en duurzaamheid. Job Dura, lid van de commissie die de Governance Code Veiligheid opstelt, ziet dat veiligheid in het gedrang is door de “kaleprijzenaanbestedingen” die de hoofdmoot vormen. Hij pleit ervoor dat opdrachtgevers altijd een budget reserveren voor veiligheid. “Dat is nu te vaak niet zo.” Opdrachtgevers vinden veiligheid de verantwoordelijk van bouwers. De bouwdirecteur kan daar boos om worden. “Dat is lekker verantwoordelijk zijn!”, schampert hij.
Nul-op-de-meter begint los te komen
En de laatste vraag van de sollicitant: hoe staat het met duurzaamheid? Job Dura verwacht veel van nul-op-de-meter, vijf jaar na de introductie van het concept. Dura Vermeer heeft zo’n 500 nul op de meter-renovaties achter de rug en er zitten ruim 800 woningen in de pijplijn. “Die markt begint los te komen.”
Alleen nog maar gasloos of nul-op-de-meter ontwikkelen, daar waagt Dura Vermeer zich echter nog niet aan. “Niet alle consumenten willen dat.” Het maakt woningen duurder. Voor gestapelde bouw is het volgens Dura zelfs “knetterduur”.
Bouwers en ook Dura Vermeer, erkent hij, hebben bovendien moeite om de prijs van nul-op-de-meterrenovaties sterk omlaag te krijgen. Ja, als je grote series mag maken van 3000 woningen tegelijk in plaats van 300, zoals Rob van Wingerden onlangs zei, dan kan je grotere sprongen maken.
En corporaties zijn niet in staat om met de portemonnee te zwaaien. Dura: “Voor veel corporaties kost nul-op-de-meter nog te veel geld. Vergeet niet dat ze zijn afgeroomd door de verhuurdersheffing.” Maar ze worden de laatste tijd financieel sterker, constateert hij. En met de klimaatambities van het kabinet, geeft dat volgens hem toch vertrouwen voor de toekomst.
Prijzen geweldig gestegen. Daar zit natuurlijk een keer een eind aan
In de bouw is het door de stijgende bouwkosten hoe dan ook lastig om geld te verdienen als je niet zelf ontwikkelt, meent Job Dura. Prijzen afspreken met leveranciers is moeilijk, omdat je soms gewoon niet weet wanneer je gaat bouwen. Job Dura geeft toe dat Dura Vermeer ook projecten heeft waarin het bedrijf klem zit tussen de lage budgetten van de opdrachtgever en de gestegen bouwkosten die onderaannemers doorrekenen. “Als je zelf ontwikkelt kun je die prijzen nog wegzetten bij de koper. Maar dat lukt ook niet altijd. Daar zit een geweldig spanning.” Barg: “Omdat we met vaste partners werken, loopt dat nog goed. Misschien dat we minder verdienen dan we gedacht hadden. Maar het is niet zo dat we op alle bouwprojecten niets over houden.” Het is vooral de consument die de rekening betaalt. “De prijzen zijn geweldig gestegen. Dat gaat gigantisch door. Maar daar zit natuurlijk een keer een eind aan.”
Spanning of niet, ondernemen in de bouw is anno 2018 “leuker”, vat Job Dura samen. Het woningtekort, de energietransitie, de groeiende economie, de aantrekkende vraag naar kantoren, circulariteit. “De bouwmarkt gaat gewoon profiteren van de energietransitie en alles wat daarbij komt kijken.”
Het bouwconcern is naar eigen zeggen klaar voor de toekomst. “Je hebt ook een verantwoordelijkheid. Je moet niet alleen kijken naar wat er gevraagd wordt, je moet ook als organisatie duurzaam en maatschappelijk verantwoord willen handelen.” Ook al maakt Dura Vermeer nog niet alleen maar energieneutrale en energieleverende woningen, het bedrijf haalt ondertussen wel mensen in huis die dat straks kunnen. Barg: “Je weet natuurlijk dat dat de toekomst is. We moeten als bedrijf ervaring opdoen en laten zien dat we dat willen en goed kunnen.”
Dura: “Sterker nog: als je er niet in meegaat, wordt je op een gegeven moment uitgeschakeld. Of wordt je straks niet geselecteerd voor projecten of komen mensen niet bij je werken.”
Dura Vermeer: minder grote projecten, meer winst
Dura Vermeer groeide vorig jaar vooral dankzij de woningmarkt. De omzet van de woningbouwtak steeg met ruim 100 miljoen euro naar bijna 500 miljoen euro. Het aantal verkochte woningen uit eigen ontwikkeling steeg van 938 tot bijna 1.200 woningen en zit daarmee boven het niveau van voor de bouwcrisis. De omzet van utiliteitsbouw kromp en infra bleef gelijk. Het aantal fte steeg met 92 naar ruim 2500. De werkvoorraad steeg naar 1,8 miljard.
“De vooruitzichten voor Dura Vermeer zijn goed, zowel bij utiliteitsbouw, infra als de woningmarkt. Ik heb vertrouwen in de toekomst. Financieel zijn we ijzersterk”, zegt Job Dura. Dura Vermeer haalde 17 miljoen euro winst op een omzet van 1,2 miljard euro. De solvabiliteit steeg 3 procentpunt naar 31 procent. Er werden 1.200 woningen verkocht uit eigen ontwikkeling.