Legalisering cannabis leidt niet direct tot minder misdaad, concludeert Nederlandse politie na bezoek aan Canada
De legalisering van de productie en het gebruik van cannabis leiden niet direct tot minder drugscriminaliteit. Die conclusie trekt een delegatie van de Nederlandse politie na een werkbezoek aan Canada. Dat land legaliseerde in oktober 2018 cannabis.
Bart Dirks27 augustus 2019, 5:00
Medewerkers in een hennepkwekerij bij WeedMD, één van de dertien Canadese bedrijven die een vergunning hebben om hennep te telen Beeld Bloomberg via Getty Images
‘Qua criminaliteit zijn er vooralsnog geen aanwijzingen dat het nieuwe cannabissysteem de criminelen de wind uit de zeilen heeft genomen’, concludeert bestuurskundige Pieter Tops, hoogleraar bestuurskunde aan Tilburg University en lector politie en openbaar bestuur aan de Politieacademie. ‘Voorlopig is het nog een grote vraag of het legale systeem in Canada opgewassen zal zijn tegen de macht en de omvang van het illegale systeem.’
Met de legalisering van productie en verkoop voor recreatief gebruik loste premier Justin Trudeau een belangrijke verkiezingsbelofte in. Volgens de Canadese premier was de bijna honderd jaar oude wetgeving niet meer effectief, omdat Canadezen in de praktijk tot ’s wereld zwaarste gebruikers behoren.
Wilt u dit artikel liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie
Canada geldt als voorbeeld voor Nederland. De coalitiepartijen in het derde kabinet-Rutte hebben tijdens de formatie afgesproken dat in Nederland kan worden geëxperimenteerd met legale hennep. Tops was in juli op werkbezoek in de regio Toronto, met de voorzitter en de secretaris van het Platform Drugs van de Nederlandse politie.
Tops vindt dat Canada een doordacht systeem heeft opgetuigd voor de handel in legale cannabis: de cannabis wordt geproduceerd door (soms beursgenoteerde) privébedrijven die daarvoor een vergunning nodig hebben. Vervolgens is de kwetsbare levering aan cannabiswinkels overgelaten aan provinciale overheidsorganisaties. De winkels kunnen in handen zijn van de overheid of van particuliere ondernemers.
Illegale handel
De Canadese overheid roept gebruikers op om legaal te kopen. Niet alleen op morele gronden, maar ook omdat onder toezicht geproduceerde hennep beter zou zijn voor de gezondheid. Toch lijkt het er nog niet op dat de illegale handel in Canada hierdoor wordt teruggedrongen.
In het voordeel van de illegale markt in Canada werken een paar omstandigheden: men kan hennep aanbieden met een hoger THC-gehalte en dus een sterkere werking. Criminele producenten betalen geen belasting. Mede daardoor kunnen zij cannabis verkopen ver onder de door de overheid vastgestelde prijs.
Op de legale markt kost een gram cannabis bijna 10 Canadese dollar (ongeveer 6,75 euro), op de illegale markt is dat 6,5 Canadese dollar (4,40 euro). De schattingen over de illegale omzet in Canada lopen uiteen van omgerekend 2,3 miljard tot 3,4 miljard euro.
Het Canadese systeem vertoont een aantal mankementen, concludeert de Nederlandse delegatie na het werkbezoek aan Canada. Een deel van de legale cannabis blijkt toch illegaal geproduceerd, terwijl een deel van de legaal geproduceerde cannabis ‘via een achterdeur’ naar de illegale wereld verdwijnt.
Stromannen
Sommige vergunningen voor legale cannabis lijken in handen te zijn gevallen van stromannen van criminelen. Bovendien is er nauwelijks tot geen controle op thuisteelt, die van ‘bedrijfsmatige omvang’ kan zijn.
‘In elk geval is sprake van een verwevenheid van legale en illegale cannabisproductie’, zei Tops maandagmiddag op een drugsconferentie in Doorn. ‘Zeker in gebieden met een stevige illegale cannabiswereld, zoals Ontario en British Columbia, heeft het legale systeem het moeilijk.’
De meeste politieagenten die de Nederlandse delegatie sprak, zijn sceptisch over de vraag of het lukt om de criminele wereld terug te dringen.
Het Nederlandse kabinet wil gedurende vier jaar in zes tot tien gemeenten alle coffeeshops laten bevoorraden door ‘legale’ en gecontroleerde wiettelers. Aan de proef, die vooral is bedoeld om de criminaliteit aan de achterdeur van de coffeeshops te bestrijden, kleven zoveel haken en ogen dat veel gemeenten afzien van deelname.
De vijf grootste steden (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Eindhoven), die ook de meeste coffeeshops herbergen, doen onder de huidige voorwaarden niet mee.
Canada is sinds oktober 2018 het tweede land ter wereld waar je legaal wiet kunt kopen. Om middernacht stonden mensen in Newfoundland, de oostelijkste provincie van het land, in lange rijen bij een ‘potshop’ om juichend hun eerste bestelling te doen. Wordt Canada hierdoor straks overspoeld door toeristen die ongestraft een joint willen roken? En loopt Nederland nu achter?
Het loopt niet storm met het aantal gemeenten dat wil deelnemen aan het wietexperiment van het kabinet. Tot dusver hebben zich alleen middelgrote en kleine gemeenten aangemeld. De vijf grootste steden (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Eindhoven), die ook de meeste coffeeshops herbergen,doen onder de huidige voorwaarden niet mee.