FARMACIE
‘Hoge winstmarge is noodzakelijk voor de ontwikkeling van nieuwe en betere geneesmiddelen’
Thieu Vaessen
Amsterdam
Als de Nederlandse regering een ‘redelijk geprijsd’ medicijn te duur vindt, tja, dan is dat zo. De consequentie is dan dat het medicijn in Nederland niet voor patiënten beschikbaar komt, zegt Vas Narasimhan, de topman van het grote Zwitserse farmaconcern Novartis. ‘Het is oké als een regering zegt: dit willen we niet betalen. Het is aan de overheid om te zien of ze toegang tot een nieuw medicijn wil geven of niet.’
De boodschap die Narasimhan tijdens een vraaggesprek in Nederland uitdraagt, is duidelijk: het Zwitserse concern zal zijn prijzen voor nieuwe medicijnen niet radicaal verlagen. Een paar keer herhaalt de Novartis-topman dat zijn medicijnen ‘redelijk’ zijn geprijsd. Onafhankelijke instanties in diverse landen hebben volgens hem bij herhaling geconcludeerd dat de Novartis-medicijnen hun geld waard zijn. Dat geldt ook voor het nieuwe geneesmiddel Zolgensma, dat in de Verenigde Staten €1,9 mln kost.
Het interview is de afsluiting van een kort bezoek van Narasimhan aan Amsterdam, waar hij eind november het nieuwe kantoor van Novartis Nederland opende. Narasimhan trad bijna twee jaar geleden bij Novartis aan. Een jonge Amerikaanse dokter, destijds 41 jaar oud, kind van Indiase migranten, kreeg de leiding over een van de grootste farmabedrijven ter wereld. Inmiddels zelfs de allergrootste in medicijnen, gemeten naar beurswaarde.
De topman gaat gekleed in een spijkerbroek en een wollen trui met V-hals. Dat is een bewuste keuze, vertelt hij in een vergaderruimte met uitzicht op de Johan Cruijff Arena. Narasimhan is bezig Novartis te ‘ontbazen’. Het moet ‘een kennisorganisatie als Novartis’ in staat stellen beter te presteren. De resultaten zijn er volgens Narasimhan naar. Novartis kreeg dit jaar goedkeuring voor introductie van zes nieuwe medicijnen, een van de hoogste aantallen ooit.
Dat alles neemt niet weg dat Novartis veel kritiek te verduren krijgt, zeker in Nederland. Zo was de verontwaardiging begin dit jaar groot toen bleek dat Novartis een in Rotterdam ontwikkeld medicijn sterk in prijs had verhoogd, van €16.000 naar €92.000.
Novartis maakte het medicijn Lutathera bijna zes keer zo duur. Hoe kunt u dat verklaren?
‘Er zijn wat misverstanden die om opheldering vragen. We hebben een technologie opgepakt die werd gebruikt in academische ziekenhuizen en hebben die volledig ontwikkeld. Een door ons overgenomen bedrijf heeft de klinische onderzoeken gedaan en we hebben al het uitgebreide kwaliteitswerk gedaan om te voldoen aan de eisen van de toezichthouders. Dat is significant. En we hebben het risico op een mislukking genomen.
In andere landen vindt men onze prijs voor Lutathera ook acceptabel. We hebben geprobeerd redelijk te zijn in Nederland, door de grondstof van dit middel aan academische ziekenhuizen aan te bieden voor dezelfde prijs als voorheen. Maar het gaat niet alleen om Lutathera. Op lange termijn willen we een heel scala van dit soort radionucleaire middelen aanbieden, ook tegen andere vormen van kanker. Nederland moet dan zelf bepalen hoe het verder wil.’
De Nederlandse regering wil weten wat Novartis in de ontwikkeling van Lutathera heeft geïnvesteerd. Zodat de minister zelf kan berekenen welke prijs redelijk is. Waarom maakt u die kosten niet bekend?
‘Dit is niet de juiste oplossing. Een innovatieve bedrijfstak als de onze kan niet bestaan met prijzen op basis van kosten plus een marge. Dat is fundamenteel, ook voor Nederland met zijn eigen levendige biotechsector en als gastland van het Europese Medicijnenagentschap. We kunnen de waarde van een iPhone ook niet bepalen op basis van de productiekosten. Het gaat om de waarde die wordt gecreëerd, en daar zijn goede rekenmodellen voor.’
Maar de winstmarge van farmabedrijven is hoog. Novartis zat vorig jaar boven de 20%.
‘Beleggers verlangen een hoog rendement, omdat onze bedrijfstak een hoog risico kent. Meer dan 90% van de medicijnen haalt nooit de eindstreep. Dit is iets anders dan beleggen in Unilever of een andere producent van consumentengoederen. Als je dat niet accepteert, zal de innovatie van medicijnen verdwijnen.’
U toonde zich eerder dit jaar geïrriteerd over apotheken die in Nederland dure, gepatenteerde medicijnen zelf willen namaken. Met morele steun van minister Bruins. Vindt u die plannen nog steeds ‘verontrustend’?
Narasimhan zegt dat hij inmiddels bij de discussie ‘geen sterke emotie meer heeft’. Het woord ‘verontrustend’ neemt hij niet meer in de mond. Wel waarschuwt hij voor kwaliteitsproblemen met nagemaakte medicijnen, de zogenoemde eigen bereidingen.
‘Volgens ons moeten medicijnen voldoen aan de hoogste kwaliteitseisen en moeten ze stevig worden getest. Want er zijn in verschillende landen ongelukken gebeurd met eigen bereidingen. Die hebben patiënten ernstige schade berokkend. Het is cruciaal dat patiënten begrijpen dat er risico’s zijn verbonden aan een andere kwaliteitsstandaard.’
Novartis hoopt volgend jaar Zolgensma in Europa te introduceren. Gaat dat middel in Europa ook €1,9 mln kosten?
‘Daar kan ik nog niets over zeggen. De Amerikaanse prijs is verantwoord, volgens de relevante beoordelingsinstanties. Want het gaat om een gentherapie. Een eenmalige behandeling, waarvan we hopen dat die het hele leven van de patiënt blijft werken. Dat leidt tot een prijs die heel hoog lijkt. Maar de prijs van een gentherapie kun je niet vergelijken met de prijs van een chronische behandeling.
Over een periode van tien jaar is Zolgensma niet duur, vergeleken met een ander medicijn tegen dezelfde ziekte. Zolgensma kost dan de helft. De helft. Eenzelfde rekensom is eveneens te maken voor Kymriah, onze celtherapie tegen lymfoom, een vorm van bloedkanker. Die therapie kost in de Verenigde Staten $373.000 per behandeling. Die prijs is bepaald door een onafhankelijke externe instantie.’
Wat kan Novartis nog doen als het gaat om de prijsstelling?
‘Wij hebben ons best gedaan en hebben voor een redelijke benadering gekozen. Maar ik begrijp ook wel dat het debat inmiddels is gepolitiseerd. Het is zaak nu pragmatische oplossingen te vinden. We kunnen wel innovatieve vergoedingssystemen aanbieden. Zoals een gespreide betaling over een periode van bijvoorbeeld vijf jaar. Novartis wil ook meewerken aan pay for performance. Dan kunnen we bijvoorbeeld afspreken dat een behandeling met Zolgensma minstens vijf jaar moet werken. Als blijkt dat het medicijn bij een patiënt na drie jaar niet meer effectief is, betalen we 40% terug.’
Novartis zal niet toegeven aan druk om de prijzen van zijn medicijnen radicaal te verlagen. Ceo Vas Narasimhan van het Zwitserse farmaconcern zegt dat de prijzen van zijn medicijnen ‘redelijk’ zijn. Productie van nieuwe medicijnen vraagt volgens hem om een hoog rendement, omdat het gaat om een riskante bedrijfstak.