PVV en FVD hitsen relschoppers op
=============================
Uit de NRC
Coronarellen Net als Trump in de VS voeden Wilders en Baudet hier de agressie en het geweld op straat, schrijft Leo Lucassen.
Met hun retoriek ondermijnen zij het democratische stelsel.
‘Indien er morgen een avondklok […] afgekondigd wordt zullen wij als PVV er alles aan doen om ervoor te zorgen dat deze op Urk niet gehandhaafd wordt.”
Met die bewoordingen riep Hendrik Wakker, fractievoorzitter van de Partij voor de Vrijheid op Urk, op 19 januari inwoners van die gemeente op om zich te verzetten tegen de door de regering afgekondigde avondklok.
Leo Lucassen is directeur van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis en hoogleraar te Leiden.
Zijn belangrijkste argument was dat een door de PVV in de Tweede Kamer ingediende motie, waarin wordt betoogd dat een dergelijke maatregel indruist tegen de vrijheid door het kabinet, is „genegeerd”.
De radicaal-rechtse collega’s van Forum voor Democratie lieten zich ook niet onbetuigd en lieten zaterdag via hun Twitter-account weten dat de partij zich tegen deze „absurde vrijheidsbeperkende maatregel” zal blijven verzetten.
Het resultaat is inmiddels bekend. Hoewel Thierry Baudet alsmede de afdeling Urk van de PVV laten weten de vernielingen en plunderingen verschrikkelijk te vinden, komen hun krokodillentranen niet erg geloofwaardig over. Sterker nog, de oproepen passen in een patroon van ondermijning van de democratische spelregels, het wettelijk gezag en persvrijheid, dat zich de afgelopen jaren wereldwijd heeft afgetekend.
Het recept van deze populistische mix is inmiddels genoegzaam bekend: 1. de politiek afschilderen als elitair en losgezongen van ‘het volk’; 2. maatregelen zoals mondkapjes en avondklokken in gezwollen taal afschilderen als beknotting van ‘de vrijheid’ en het optreden tegen demonstranten interpreteren als ‘dictatuur’; 3. twijfel zaaien over de ernst van de pandemie of ronduit ontkennen dat er een dodelijk virus rondwaart; 4. de vrije pers beschuldigen van het bewust in stand houden van deze leugens. En dit allemaal verpakt in de meest absurde samenzweringstheorieën die de elite als grote boosdoener aanwijst.
Lees ook: Relschoppers op sociale media: ‘Deel dit massaal. We kunnen onze broeders niet alleen laten’
Van het Capitool tot het Plein
Het zijn deze elementen die, in meerdere of mindere mate, ook bij de Nederlandse fans en ijverige leerlingen van de vorige Amerikaanse president terug te vinden zijn. Want ook zij pompen met graagte allerlei complotideeën over het coronavirus rond, laten geen kans voorbijgaan de media in een kwaad daglicht te stellen (de NOS als ‘staatspropaganda’) en ondergraven systematisch de grondbeginselen van het democratische systeem.
Want de motie van de PVV tegen de avondklok, die slechts 34 stemmen kreeg (naast de PVV die van FVD, Partij voor de Dieren, Denk, SGP en Lijst Henk Krol), wordt niet ‘genegeerd’, maar is gewoon afgewezen. Dat kun je jammer vinden, maar zo zijn de spelregels.
Rechts-populistische partijen leggen zich daar echter niet bij neer en schermen graag met de ‘wil van het volk’, die zij uiteraard het best kennen. En omdat de elite die wil niet honoreert, moeten we niet vreemd opkijken als mensen zich openlijk gaan verzetten tegen beleid dat daar haaks op staat. Deze redenering treffen we bij Trump – en andere autoritaire leiders – in nog veel radicalere vorm aan. Het verdacht maken van de verkiezingsuitkomst leidde in de VS tot een ongekende mate van polarisatie.
De groep geharde tegenstanders van coronamaatregelen in Nederland is nog tamelijk klein, maar het vijand-denken, de waandenkbeelden en betrokkenheid van extreem-rechtse groeperingen is hier inmiddels net zo diepgeworteld als bij de meute die op 6 januari het Amerikaanse Capitool binnendrong. De demonstraties op het Plein in Den Haag en het lastigvallen van politici mogen in schril contrast staan met wat er in Washington gebeurde, de sentimenten en overtuigingen vertonen treffende overeenkomsten.
Lees ook het interview met Hubert Bruls: Extra agenten en noodbevelen in voorbereiding
Ondermijnen van democratie
En dat geldt ook voor de manipulatieve wijze waarop politici van FVD en PVV met deze protesten omgaan. Variërend van ophitsende berichten, nepnieuws en desinformatie op sociale media tot het met een megafoon toespreken en aanmoedigen van coronaontkenners door Baudet op 7 oktober vorig jaar.
Dat het overgrote deel van de bevolking de maatregelen steunt en zelfs voor aanscherping is, deert de populisten niet. Als volkskenners bij uitstek weten zij wel beter. En zo voeden en legitimeren zij het geweld dat we de afgelopen dagen hebben gezien.
Kortom, de manier waarop radicaal-rechtse politici de coronacrisis misbruiken om hun politieke boodschap uit te venten, laat opnieuw zien hoe problematisch hun gedachtegoed is voor een goed functionerende democratie. Want het gaat allang niet meer alleen om het opkomen voor gemarginaliseerde kiezers, maar vooral om het in diskrediet brengen van het hele democratische stelsel. Met als bij-effect dat de politie, als vermeende handlanger van de elite, steeds meer een legitiem doelwit wordt voor grof geweld. En waar die populistische politiek toe kan leiden, zien we in de VS, waar een belangrijk deel van de bevolking de overduidelijke winnaar Biden niet als president erkent.