AZ hoopt onder extreem robuuste stadionkap roerige periode af te sluiten
Het officiële feestje laat nog twee weken op zich wachten, maar met de Europese wedstrijd tegen Celtic neemt voetbalclub AZ donderdag zijn vernieuwde stadion definitief in gebruik. Maar de roerige periode met markante hoofdrolspelers zal nog wel even nadreunen in de bouwwereld.
Nieuws
bouwkwaliteituitgelichtstaalconstructieve veiligheidbouwkwaliteitAZ stadion
Eerste publicatie 06:00Laatst gewijzigd 25 aug 2021
Foto: Shutterstock.
De voetbalsupporters zullen zich er vast veilig voelen. Wie ziet hoe zwaar de nieuwe kap van het AZ-stadion door aannemers BAM Infra en ASK Romein is uitgevoerd, realiseert zich dat er ergens mee moet worden afgerekend: elke herinnering aan 10 augustus 2019 moet worden weggepoetst. De spanten, de kolommen, de hoofdligger, de glijopleggingen….. ze zijn allemaal zo robuust uitgevoerd om die zwarte dag uit de clubhistorie, die een lange nasleep kende, definitief te doen vergeten.
Tijdens de niet eens zo zware zomerstorm op de bewuste zaterdagmiddag, kwam een deel van de kapconstructie van het stadion in Alkmaar spontaan naar beneden. Gelukkig was er geen publiek aanwezig, anders waren er zeker doden gevallen. Dat realiseerden de club, de gemeente, de KNVB en andere partijen zich maar al te goed.
Lees ook: Ditmaal is er niet beknibbeld op het staal
HaskoningDHV, in allerijl ingeschakeld door de voetbalclub, had niet lang nodig om de eerste schokkende conclusie te trekken. De kap had eigenlijk al sinds de oplevering in 2006 op scherp gestaan, waarschuwde het ingenieursbureau tijdens een inderhaast georganiseerde persconferentie.
De nieuwe kraanspanten voor de kap staan zo’n 5 meter achter de veel slankere kolommen van de oorspronkelijke spanten die alleen nog de tribune dragen. Foto: Martin Mooij
Daarbij kwamen meer verbijsterende details naar buiten. Vooral twee knullig in elkaar geprutste knopen van de vakwerkspanten riepen koude rillingen op bij iedereen met een klein beetje verstand van zaken. In theorie voldeden ze misschien net aan de voorschriften, maar dan moest je ze wel goed uitvoeren. En dat was niet gebeurd. Lassen waren te dun en ontbraken soms, kopplaten pasten niet en de conservering was minimaal, waardoor de zaak al voor de oplevering begon te roesten.
Hoofdaannemer Midreth was al lang failliet, net als staalbouwer Hardstaal. Dus daar viel niets meer te verhalen. En wie er nou precies als hoofdconstructeur moest worden aangemerkt bleef ook onduidelijk, door alle rolwisselingen die hadden plaatsgevonden tijdens de moeizame aanbesteding van het werk rond 2004.
APK voor gebouwen
De Onderzoeksraad voor Veiligheid meldde zich ook snel in Alkmaar. Die was vooral benieuwd naar het bredere plaatje. “Als het in Alkmaar zo was misgegaan, welk gevaar liepen bezoekers van andere stadions of grote publieke gebouwen dan wel niet?” Dat was de vraag waar het de raad vooral om te doen was. Want de technische oorzaak had HaskoningDHV wel grotendeels boven tafel gekregen.
De club van Jeroen Dijsselbloem adviseerde de minister een APK voor publieke gebouwen in te voeren, om vergelijkbare problemen bij andere gebouwen van gevolgklasse 3 in de toekomst te voorkomen. Met een periodieke inspectie in de gebruiksfase wordt volgens de OVV een groot hiaat in de Nederlandse wetgeving weggenomen. Na een aanvankelijke aarzeling, lijkt het ministerie inmiddels werk te maken van zo’n wettelijke regeling, maar dankzij de slepende formatie en het reces is het al een tijdje stil.
Het besluit om de kap voor AZ in zijn geheel te slopen en te vervangen was toen al lang genomen. Staalbouwer Oostingh was zelfs al een eind met het voorbereiden van de spanten en vooral ook van de kolossale 600 ton zware hoofdligger die het dak boven de hoofdtribune draagt. Rechttegenover het deel van de kap dat was ingestort.
Gedimensioneerd als offshore-platform
De inspecteurs die in de toekomst die APK-keuringen gaan uitvoeren, zullen met de vernieuwde kap van het Alkmaarse stadion de komende jaren waarschijnlijk snel klaar zijn. ASK Romein bouwde een kapconstructie gedimensioneerd als een offshore-platform geschikt voor het meest woelige stuk Noordzee.
Vanwege de enorme tijdsdruk moest ASK Romein al beginnen met bouwen terwijl de laatste goedkeuring nog niet binnen was. Dat leidde tijdens de assemblage soms tot extra toevoegingen. Foto: Cobouw
Omdat ASK Romein al moest inkopen en voormonteren voordat de laatste handtekeningen onder de tekeningen stonden, laat die robuuste constructie sporen zien van latere toevoegingen. Zoals strips die zijn opgelast omdat aanvankelijk een iets dunnere buis leek te volstaan in de vakwerkkolommen waarop de maintruss rust. Ook zijn her en der knikverkorters te zien die duidelijk later zijn toegevoegd. Maar die zijn inmiddels door Braspenning in dezelfde kleur wit geverfd, zodat ze niet meer zo opvallen als ten tijde van de assemblage. Want niet alleen op het staal, ook op de conservering is dit keer bepaald niet beknibbeld.
“We moeten alleen nog een paar kleine puntjes afwerken”, meldt projectmanager Kees Havelaar van ASK Romein desgevraagd. Zoals het plaatsen van een afdekkap rond een van de opleggingen van de hoofdligger, zodat het daar niet kan inregenen. De kap waar ze oorspronkelijk mee aankwamen op de bouwplaats aan de zuidkant van Alkmaar, bleek net niet goed te passen.
Maar dat zijn kleinigheden, bevestigt de woordvoerder van de voetbalclub. Publiek, noch voetballers zullen zich daar tijdens de wedstrijd tegen Celtic druk over hoeven te maken.
Drama met markante hoofdrolspelers
Je zou er een toneelstuk over kunnen schrijven; over de bouw, teloorgang en wederopstanding van het stadion van AZ. De hoofdrolspelers van dit bouwdrama dat Nederland weer even met de neus op de feiten drukte, waren in elk geval kleurrijk en scherp gecast.
Dirk Scheringa: de megalomane bankier, die begin deze eeuw de voetbalclub en zichzelf wilde opstoten met een nieuw stadion, vernoemd naar hemzelf. Compleet met een winkelcentrum, bedrijven, horeca en wat al niet. Successievelijk sneuvelden de onderdelen van Kooimeer Plaza, maar het stadion wist hij erdoor te krijgen. Al prijkten daar slechts kort zijn initialen op, vanwege het faillissement van zijn DSB-bank.
Joop Lelieveld: was de bevriende bouwdirecteur die het varkentje wel eens even zou wassen toen het plan van zijn vriend Scheringa helemaal in duigen leek te vallen. Met zijn bedrijf Midreth trok hij alle onderaannemers het vel over de oren. Staalbouwer Hardstaal ging er zelfs aan onderdoor toen Midreth de termijnbetalingen niet meer voldeed. Midreth zelf legde tijdens de kredietcrisis vier jaar later het loodje.
Simon Romkes: de Friese constructeur die er een sport van maakt zo efficiënt mogelijk te construeren. Zelfs na de instorting verdedigde hij die strategie onder het mom van: “Dat is het spel dat je aangaat als constructeur met aannemer en opdrachtgever. Anders kan iedereen construeren.” Vakvereniging VNconstructeurs liet weten Romkes het liefst op een zwarte lijst te willen plaatsen, maar zij stond machteloos aangezien het constructeursregister geen wettelijke status geniet.
Andries Broersma: Gewezen hoofdconstructeur, scherp van de tongriem gesneden, die van zijn hart geen moordkuil maakt. In Cobouw gaf hij een paar maanden na het drama ruiterlijk toe dat hij gefaald had. Hij deed dat wel weer zo geraffineerd dat er maar één conclusie mogelijk was: alle andere betrokkenen hadden nog veel meer schuld aan het bouwdrama.