Goudmijn64 schreef op 22 november 2021 07:49:
Artikel uit de Standaard:
In wedloop naar chips opent EU deur naar staatssteun
Corona en de aanhoudende tekorten doen taboes sneuvelen. De EU denkt er nu zelfs aan om chipfabrikanten te subsidiëren.
Lange tijd keek Margrethe Vestager, Europees Commissaris voor Concurrentie, wantrouwig naar elke euro staatssteun die werd uitgekeerd. Om die reden opende ze onder meer de aanval op het Belgische systeem van overwinstrulings, een voormalig gunstregime voor multinationals. Het Europees Hof van Justitie gaf haar daarin vorige maand nog gelijk. (DS 17 september).
Maar zie, de tijden zijn veranderd. Op een persconferentie in Brussel kondigde Vestager gisteren zelf aan dat de EU de deur op een kier zet voor staatssteun aan Europese fabrikanten van computerchips. Dat moet niet alleen mogelijk maken dat het landenblok binnen afzienbare tijd zelf genoeg halfgeleiders kan produceren, maar ook dat het de meest geavanceerde soorten kan maken, chips met schakelingen ter grootte van amper 2 nanometer – duizenden keren kleiner dan de dikte van een haar.
Door bedrijven te steunen, willen we de bestaande tekortkomingen in de productieketen opvangen’, zei Vestager. ‘Alle ogen zijn momenteel gericht op computerchips, omdat ze noodzakelijk zijn voor een groot deel van de Europese economie. Als producent de markt betreden, is echter heel moeilijk. Er zijn enorme barrières. Helemaal zelfvoorzienend worden is een illusie, maar we moeten toch een eigen sterke aanvoerketen kunnen uitbouwen.’
Taiwanees monopolie
Die barrières wil de Europese Commissie deels wegwerken met subsidies voor producenten. Staatssteun zou gebruikt kunnen worden om ‘potentiële financieringstekorten aan te vullen’, specifiek voor de bouw van ‘first-of-a-kind’ Europese chipfabrieken, de eerste in hun soort.
Dat ze die stap zet, komt niet uit de lucht gevallen. Al sinds het begin van dit jaar kampen producenten met een tekort aan computerchips, dat bovendien nog verre van voorbij is. Autobouwers, computerfabrikanten en smartphoneboeren, allen lijden ze eronder. Dat is een onfortuinlijk gevolg van het sneller dan verwacht aantrekken van de economie na de coronalockdowns. Daardoor steeg de vraag sterk. Het aanbod kan niet volgen door een verregaande concentratie van de productie bij enkele wereldspelers.
Zeker wat de productie van de meest geavanceerde computerchips betreft, is de situatie ironisch. De peperdure machines om die te maken, komen exclusief van de Nederlandse fabrikant ASML, maar worden – eens afgewerkt – verscheept naar verafgelegen fabrieken, vooral die van chipbouwer TSMC in Taiwan. Dat kon Vestager maandag met eigen ogen aanschouwen, toen ze samen met Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en Nederlands premier Mark Rutte een werkbezoek bracht aan het hoofdkantoor van ASML in Veldhoven.
Het Taiwanese monopolie is al langer een doorn in het oog van de Commissie, die wil dat de EU tegen 2030 dubbel zoveel computerchips produceert als vandaag. Eerdere pogingen daartoe kwamen nog niet van de grond. Zo zei TSMC een half jaar geleden dat het niet van plan is om een chipfabriek te vestigen op Europees grondgebied (DS 15 mei). Door nu te overwegen subsidies uit te delen aan kandidaten, moeten die plannen een nieuw elan krijgen.
Gejuich in Frankrijk
Vestager voegde daar gisteren wel aan toe dat aan de subsidies strenge voorwaarden verbonden zijn. ‘Steun mag alleen indien noodzakelijk, passend en proportioneel’, benadrukte de Deense politica. Woorden bedoeld om de zes lidstaten (waaronder Nederland) te sussen die de Commissie vorige week waarschuwden voor het subsidiëren van ‘commerciële en winstgevende massaproductie’.
De aankondiging zal wel op gejuich zijn onthaald in Duitsland en Frankrijk. Dat duo zegt al langer dat de EU-regels over staatssteun geen sta-in-de-weg mogen zijn om Europese bedrijven te helpen concurreren met de VS en Azië. Vorige week nog noemde Vestagers Franse collega Thierry Breton (Interne Markt) tegenstanders van subsidies ‘naïef’.