Uur U voor de ’Duitse Lehman Brothers’ door Rob Savelberg
AMSTERDAM - Al dagenlang wordt in Duitsland gefluisterd dat de Hypo Real Estate (HRE) eigendom van de staat wordt. Mogelijk worden zelfs de aandeelhouders onteigend. Vandaag verwachten waarnemers dat kanselier Angela Merkel een beslissing over de toekomst van de aangeslagen vastgoedbank neemt.
Ruim €90 miljard heeft de Duitse belastingbetaler al moeten ophoesten om de HRE met diverse kapitaalinjecties en garantiestellingen overeind te houden. De noodlijdende bank uit München, ontstaan toen het Italiaanse Unicredit in 2003 bij de overname van Hypovereinsbank af wilde van diens vastgoedportefeuille, lijkt momenteel op een bodemloze put. De waarde van HRE bedroeg gisteren, na maandenlange koersdalingen, nog slechts €270 miljoen. Vorig jaar was dat nog €400 miljard.
Analisten spreken van de Duitse Lehman Brothers. Een van de oplossingen waar nu over wordt gesproken, is nationalisatie. Mogelijk wordt grootaandeelhouder J.C. Flowers, die circa 25% van HRE bezit, onteigend. Voor de gedwongen verkoop van zijn waardepapieren beoogt de Amerikaanse investeerder een zo hoog mogelijke prijs te krijgen. Dat valt in het verkiezingsjaar weer slecht bij de Duitse belastingbetaler, die ziet dat de staatsschuld van €1,5 biljoen door de economische crisis pijlsnel oploopt.
Er is nu een groot politiek conflict ontstaan. Kanselier Angela Merkel van de conservatieve CDU ziet geen andere uitweg dan nog meer staatssteun voor HRE. Nationalisatie is voor haar de laatste uitweg. Een wet die dat toestaat, wordt nu voorbereid. Minister van Financiën Peer Steinbrück, een sociaaldemocraat, wil het noodlijdende instituut zo snel mogelijk nationaliseren om insolventie te verhinderen. „We moeten een zware tol voor de belastingbetaler voorkomen”, meldde een woordvoerder gisteren. Steinbrück zei het zelf nog duidelijker: „We kunnen niet de hele tijd miljardensommen in een groot zwart gat pompen, zonder dat er iets verbetert.”
Ondertussen procedeert Georg Funke, de ex-bestuursvoorzitter van HRE, voor de rechter tegen zijn gedwongen vertrek. Hij eist €560.000 per jaar als afvloeiingsregeling. Funke is verantwoordelijk voor de enorme problemen bij HRE, die groter werden toen hij eind 2007 de Deutsche Pfandbriefbank (Depfa) voor €5 miljard overnam. Deze Duitse bank zetelt uit belastingoverwegingen in Ierland en heeft zich met risicovolle obligaties over de hele wereld in gevaar gebracht.
De controleurs van de Depfa waren gerenommeerde mensen zoals Hans Tietmeyer, oud-directeur van de Bundesbank, en twee vroegere ceo’s van de staatsbank KfW. Bestuursvoorzitter Gerhard Brückermann van de Depfabank nam in 2007 €80 miljoen mee naar huis, toen hij zijn 8 miljoen opties na de overname door HRE verzilverde.
Door de genomen risico’s bij de HRE en zijn dochter Depfa is een dramatische situatie op de Duitse bancaire markt ontstaan. Ondanks alles hebben Merkel en Steinbrück de oprichting van een zogenoemde ’bad bank’, waarin alle slechte risicopapieren verzameld kunnen worden, van de hand gewezen. De oprichting van méérdere bad banks, met steun van de federale overheid, lijkt waarschijnlijker.
De nieuwe chef van HRE, de van Deutsche Bank afkomstige Axel Wieandt, waarschuwt nu voor ernstige consequenties als zijn bank niet met meer overheidskapitaal ondersteund wordt. De herfinanciering van de HRE staat onder grote druk. „Het omvallen van de bank kan het hele financiele systeem in gevaar brengen. Wat er dan gebeurt hebben we gezien bij Lehman Brothers.”