Bijna iedereen gaat er komend jaar op vooruit - behalve de 60-plussers. Althans: dat vinden de 60-plussers zelf. De boosheid onder ouderen groeit snel. Hoe terecht is die boosheid?
Als het kabinet niet uitkijkt, gaan ouderen weer massaal op een ouderenpartij stemmen bij de volgende verkiezingen. Het kabinet moet met ouderenbonden en de vakbeweging om de tafel om dit in goede banen te leiden.
econoom en oud-staatssecretaris Rick van der Ploeg
Zelden kreeg AD-columniste Marjan Berk zoveel reacties op één stuk als gisteren. Onder de kop 'Ik ben ontzettend boos!' schreef ze in de krant van maandag over alles wat haar generatie op dit moment overkomt. Pensioenverlagingen, achterblijvende indexeringen... Langzaam maar zeker, schreef Berk, valt de bodem onder de bestaanszekerheid van ouderen weg. Toen de krant gisteren op de mat lag, ontplofte haar mailbox bijkans. Steunbetuigingen, pijnlijke voorbeelden en zelfs oproepen tot actie stroomden binnen. 'Het wordt tijd voor een protestmars!'
Woede
De stroom e-mails staat niet op zich. De kabinetsplannen die eind vorige week uitlekten, lijken vooral ouderen te treffen. Waar iedereen er gemiddeld zo'n kwart procentje op vooruit zou gaan, dreigt dat voor ouderen niet op te gaan. En dat leidt tot woede.
Als het kabinet niet uitkijkt, kan die woede wel eens heel hard gaan tellen, zegt econoom en oud-staatssecretaris Rick van der Ploeg. Hij is 'doodbezorgd'. 'De ene na de andere maatregel wordt over ouderen uitgestrooid,' zegt hij. 'Als het kabinet niet uitkijkt, gaan ouderen weer massaal op een ouderenpartij stemmen bij de volgende verkiezingen. Het kabinet moet met ouderenbonden en de vakbeweging om de tafel om dit in goede banen te leiden.'
Generaties
Ouderen zijn de sluitpost van de begroting. Het kabinet heeft 700 miljoen euro nodig en besluit in 3 minuten tot drie maatregelen die samen een gigantische klap geven. Ik kom voor sommige groepen opgeteld tot kortingen van netto bijna 1000 euro per jaar.
Martin van Rooijen van de Koepel Nederlandse Verenigingen van Gepensioneerden.
Maar is de boosheid van ouderen terecht? Veel 40-minners luisteren met steeds meer irritatie naar de klachten. Het gaat hier toch om de generatie die het goed heeft, die de eigen huizen allang heeft afbetaald, en vaak een veel groter vermogen heeft dan jongeren. Bovendien hangt boven het hoofd van de jongeren dat ze de vergrijzing van de samenleving moeten gaan betalen.
Feit is dat de uitgelekte plannen voor Prinsjesdag niet mild zijn voor ouderen. Ze gaan volgend jaar meer belasting en zorgpremie betalen. De ouderenkorting, een belastingvoordeel voor AOW'ers, gaat omlaag. De ouderenkorting bij vermogen wordt helemaal geschrapt. Verder gaat de inkomensafhankelijke zorgpremie omhoog, waarvoor ouderen niet worden gecompenseerd.
'Ronduit dramatisch,' zegt Martin van Rooijen van de Koepel Nederlandse Verenigingen van Gepensioneerden. 'Ouderen zijn de sluitpost van de begroting. Het kabinet heeft 700 miljoen euro nodig en besluit in 3 minuten tot drie maatregelen die samen een gigantische klap geven. Ik kom voor sommige groepen opgeteld tot kortingen van netto bijna 1000 euro per jaar. Als mensen in de gaten krijgen hoe ze worden geplunderd, blijft van de coalitie en haar gedoogpartners niet veel meer over.'
Ook ouderenkoepel CSO vindt dat ouderen als 'afvoerputje' worden gebruikt door het kabinet om de begroting sluitend te krijgen. Ouderenbond ANBO vindt dat de bezuinigingen onevenredig worden verdeeld, omdat andere groepen hun koopkracht volgend jaar wél zien verbeteren.
Kapitaal
Maar er is ook iets anders aan de hand. Want in de afgelopen jaren hebben ouderen het gemiddeld juist béter gekregen ten opzichte van jongeren, blijkt uit onderzoek van het economisch bureau van ING. Een jong gezin, met kostwinner tussen 25 en 44, bezat 6 jaar geleden gemiddeld nog 22.000 euro aan vermogen. Amper 5 jaar later resteerde daarvan nog maar 4000 euro, vooral door de gedaalde woningprijzen. Het doorsnee vermogen van oudere huishoudens (met de kostwinner ouder dan 65) groeide in dezelfde periode juist flink: van 84.000 tot 107.000 euro. Dat komt vooral doordat de ouderen die de laatste jaren overleden, over het algemeen een kleiner vermogen hadden - en de 'nieuwe' 65-plusser heeft vaker een koophuis, met een flinke overwaarde. Het lijkt een groot contrast met de boodschap van Berk en de vele andere boze ouderen.
Er is wél een belangrijke nuance, zegt ING-econoom Senne Janssen. Want het bezit mag gemiddeld dan zijn toegenomen, mensen kijken toch vooral naar wat ze binnenkrijgen en vergelijken dat met vorig jaar. 'Onze studie ging over de vermogens van ouderen, niet over hun inkomen,' zegt Janssen. 'Dat beeld ziet er, ook met alles wat er in de zorg op hen afkomt, echt anders uit.'
Rekening
Kortom: de 'jongere oudere' heeft het inderdaad relatief goed, maar krijgt op dit moment wél een zwaardere rekening gepresenteerd dan de rest van de bevolking. En dan moeten we ook beseffen dat lang niet elke 60-plusser een riante, afbetaalde woning heeft, zegt Van Rooijen, oud-staatssecretaris van Financiën in het kabinet-Den Uyl. 'Het gaat mij niet om de rijke oudere in een kapitale villa, zoveel zijn er daar trouwens niet van. Mij gaat het om de oud-verpleegster en oud-metaalwerker die al jaren lijden onder niet-indexering en kortingen - die kunnen dit niet hebben. Als je zulke besluiten neemt, kijk je toch vooraf even: kunnen we dit de ouderen aandoen? Ik voorspel echt grote sociale onrust.'
Volgens Van der Ploeg (zelf 58) kan dat vervelende gevolgen hebben. 'Iedereen weet dat er moet worden ingegrepen. Maar mensen laten sparen werkt niet, als je dat vermogen ook weer belast. Dan voelen mensen zich gepakt en gaan ze niet sparen. Het kabinet moet nu, liefst elke week, met ouderen om de tafel gaan zitten. Om tot een goede oplossing te komen, die iedereen begrijpt. Want daar ontbreekt het nu nog aan: begrip dat er iets moet gebeuren.'