President dringt El Salvador bitcoin-wereldprimeur op
Arthur Debruyne 11:00
Op 7 september aanvaardt El Salvador als eerste land de bitcoin als wettig betaalmiddel, zelfs voor belastingen. President Bukele belooft zijn volk gouden bergen, het IMF vreest macro-economische instabiliteit. Een Salvadoraans surfdorp experimenteert al sinds 2019 met de cryptomunt. De reacties zijn op z'n zachtst gezegd wisselend. 'Ik ben $400 aan spaargeld kwijtgeraakt.'
IJsverkoopster Dominga De Peña accepteert bitcoin. Foto: Felix Meléndez voor het FD
Of we echt in bitcoin kunnen betalen, zoals de ‘aceptamos bitcoin’ op haar karretje aangeeft? ‘Tuurlijk’, glimlacht Dominga De Peña (29), die op het strand schaafijs verkoopt. Net als de meeste handelaren hier in El Zonte, aan de Pacifische kust van El Salvador, ontvangt ze de bekendste cryptomunt als betaalmiddel.
Een ijsje kost één dollar, de valuta in het Midden-Amerikaanse land. De Peña haalt haar smartphone tevoorschijn: ‘Dat zijn dan 2,279 satoshi.' Satoshi is de basiseenheid van bitcoin, genoemd naar zijn mysterieuze uitvinder. We voeren in onze cryptoapp De Peña’s username in en drukken op ‘send’. Zo betalen we voor de eerste keer met een cryptomunt.
El Zonte heeft geen geen bank, geen notaris, geen overheidskantoor. Het heeft zelfs geen politiebureau. De meeste straten zijn niet geplaveid, en na een fikse regenbui kan de internetverbinding weleens haperen. De plek was tot kortgeleden vooral onder surfers uit binnen- en buitenland bekend, die op de vervaarlijke golven en surfresorts afkomen.
Nu staat El Zonte opeens in de voorhoede van een spraakmakend experiment.
'Ernstige implicaties bij mislukking'
Op 7 september gaat El Salvador als eerste land ter wereld bitcoin als wettig betaalmiddel invoeren. President Nayib Bukele belooft dat het initiatief voorspoed en innovatie brengt en ziet er ‘een grote stap voorwaarts voor de mensheid’ in.
Hij wijst op het succes van El Zonte, waar bitcoin al sinds 2019 circuleert dankzij de schenking van een anonieme Amerikaanse donor. Een Amerikaan die rijk werd met bitcoin wilde ergens een lokale economie creëren die erop zou draaien. Via een andere Amerikaan, een ondernemer die in de zone al jaren christelijk vrijwilligerswerk verrichtte, kwam het geld in El Zonte terecht. Voorwaarde voor de schenking was dat het digi-geld niet werd omgezet in dollars.
‘Alsof de regering in een virtueel casino het welzijn van de bevolking op het spel zet’
Ricardo Castaneda, econoom
De uitkomst van de Salvadoraanse testcase kan verstrekkende gevolgen hebben voor ’s lands economie en de wereldwijde aanvaarding van cryptomunten. El Salvador gaat zelfs alle belastingen in bitcoin aanvaarden, wat uiterst riskant kan zijn gezien de volatiliteit van de cryptomunt: de koersen stuiteren op en neer. Ratingagentschap Moody’s verlaagde recentelijk de kredietwaardigheid van El Salvador, met het bitcoinplan als een van de redenen. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Wereldbank denken ook al dat de monetaire stabiliteit van het kleine land op de helling komt te staan.
‘Het wordt interessant om te kijken hoe het experiment afloopt’, zegt Ricardo Castaneda, econoom bij denktank Icefi (Central American Institute for Fiscal Studies). 'Als het mislukt zijn de implicaties heel ernstig.'
In El Zonte, bijgenaamd 'Bitcoin Beach', een surfdorpje aan de Pacifische kust van El Salvador, is bitcoin vandaag al een aanvaard betaalmiddel. Foto: Felix Meléndez voor het FD
Digitaal goud
‘Bitcoin is digitaal goud!’, zegt een begeesterde Román Martínez (30) aan de dorpelingen van Conchalío, dichtbij El Zonte. De medeoprichter van Bitcoin Beach, een organisatie uit El Zonte die sociale projecten opzet rond de cryptomunt en het gebruik ervan promoot, tracht de nieuwsgierigen warm te maken voor crypto’s. Installeren ze de wallet, de digitale portemonnee van Bitcoin Beach op hun smartphone, dan krijgen ze $50 aan bitcoin cadeau. Een startbedrag dat ook de ondernemers van El Zonte ontvingen.
Sommigen houden zich afzijdig, schijnbaar wantrouwend. De gestelde vragen illustreren hoe het land ervoor staat. ‘Kan een overvaller onze wallet legen?’ wil een oudere man weten. Een ander: ‘Kunnen corrupte bedrijfsleiders die het boeltje beheren met onze zuurverdiende dollars aan de haal gaan?’ En ook: ‘Wat te doen met de mensen die niet kunnen lezen?’
Terug in El Zonte ziet Santos Franco (23) deze dorpelingen regelmatig over de vloer komen. Hij bemant de bitcoinautomaat in het dorp, een van drie in El Salvador (de regering wil er 1500 laten plaatsen). De ATM, van het Amerikaanse bedrijf Athena Bitcoin, zet voor een fee van 5% bitcoin om in dollars en omgekeerd. Franco: ‘Sommigen denken dat bitcoin iets duivels is en komen meteen cashen.’
Wat houders nog het meest zorgen baart, weet hij, zijn de wilde prijsschommelingen van bitcoin. Na een recordhoogte van ruim $63.000 in april gleed de munt af tot een dieptepunt van $29.000, een verlies van meer dan 50%. In die volatiliteit ziet de financiële gemeenschap een van de belangrijkste argumenten tegen bitcoin als betrouwbare waardeopslag.
Hét gespreksonderwerp
De koers van bitcoin is in El Zonte het gespreksonderwerp bij uitstek geworden. Precies om die reden moet Franklin Martínez (16), die de kassa van familie-kruidenierszaak El Gringo bemant, niets van bitcoin weten. ‘Wij kopen onze waar in op vaste dagen. Wat moeten we als onze bitcoins dan net laag staan?’
Lily Esquivel (28) accepteert in haar klein beautysalon wél bitcoin. Zij en haar echtgenoot, een timmerman die in bitcoin betaald krijgt, hebben dankzij een eerdere bull run in crypto’s hun huis kunnen afwerken.
Alfredo Anaya (60), een bouwvakker in dienst van de organisatie Bitcoin Beach, ontvangt zijn dagloon van $25 al een jaar in bitcoin, net als zijn zoon. Ze houden continu de prijs van bitcoin in de gaten. ‘In mei verloor ik $400 die ik gespaard had in bitcoin, dat doet pijn. Maar men heeft ons gezegd dat je je bitcoin bij dalingen beter kunt laten staan, en geduld moet uitoefenen tot hij weer stijgt. Dat doen we: wachten tot hij omhoog gaat.’
De bitcoinautomaat van El Zonte rekent 5% fee om dollars in bitcoin om te zetten en omgekeerd. Foto: Felix Meléndez voor het FD
Financiële geletterdheid
Maar liefst 70% van de Salvadoranen heeft geen bankrekening. ‘Daar kan bitcoin mee helpen: financiële geletterdheid’, zegt Jorge Valenzuela (32), mede-oprichter van Bitcoin Beach, met de bekeerdrift van een missionaris. Dankzij bitcoin ziet Valenzuela eindelijk een beloftevolle toekomst weggelegd voor zijn landgenoten. ‘Ik ben er zeker van: dit kan migratie naar de Verenigde Staten stoppen.’