Litouwen: Loekasjenko helpt illegale migranten de grens over naar EU
Koen Verhelst 11:40
In het kort
Litouwen pikt dit jaar al 400 migranten op die illegaal uit Wit-Rusland komen.
De Wit-Russische machthebber Aleksandr Loekasjenko zou achter de stijging zitten.
De dictator dreigde al om ‘migranten en drugs’ de EU binnen te loodsen als wraak.
Krimpend Litouwen kan migranten echter ook 'gebruiken'.
Litouwen claimt dat het regime van de Wit-Russische machthebber Aleksandr Loekasjenko migranten zonder papieren de grens over helpt, de Europese Unie in. Aan de grens richt het buurland een speciaal opvangcentrum in.
Bijna 400 mensen zijn dit jaar al aangetroffen in Litouwen nadat ze zonder papieren vanuit Wit-Rusland waren gekomen. Dat is nu al meer dan in de voorgaande drie jaren samen, toen er 81 (2020), 46 (2019) en 104 (2018) werden aangehouden door de douane. Litouwen deelt een grens van 680 kilometer met Wit-Rusland, die ook een buitengrens van de Europese Unie is. De grens is overwegend bosrijk en vanaf Litouwse kant slechts gedeeltelijk bewaakt door surveillance en hekwerk.
Litouwen verdenkt de Wit-Russische machthebber Aleksandr Loekasjenko ervan dat hij moedwillig deze mensen doorstuurt naar de Europese Unie, naar aanleiding van sancties tegen zijn regime. Recent dreigde Loekasjenko al met een dergelijk scenario: 'Jarenlang hebben we migranten en drugs tegengehouden voor jullie, nu mogen jullie ze zelf gaan vangen en opeten.' Zo’n 140 van de 400 mensen arriveerden ná 1 juni, een week nadat de nieuwe sancties werden aangekondigd.
Het gaat vooral om Irakezen, maar er bevonden zich ook Syriërs, Iraniërs en andere nationaliteiten onder de migranten.
Tentenkamp
De Litouwse minister van binnenlandse zaken Agne Bilotaite ziet voorlopig af van het afkondigen van de noodtoestand in het grensgebied, zoals ze vóór het weekend nog overwoog. ‘We zijn het eens geworden over een brede coördinatie en gaan de capaciteit van verschillende instituties inventariseren.’ Ze zegt ook te hopen op internationale assistentie.
Wel bouwde het Litouwse leger afgelopen weekend een tentenkamp op waar 350 migranten kunnen overnachten. De tenten staan bij een bestaand ontvangstcentrum voor vluchtelingen, asielzoekers en ongedocumenteerde migranten bij het stadje Pabrade. Alleenstaande mannen zullen in de tenten moeten bivakkeren, terwijl voor gezinnen, gehandicapten en andere kwetsbare mensen elders een onderkomen gevonden zal worden.
Loekasjenko dwong vorige maand een Ryanair-passagiersvliegtuig te landen, toen het via het Wit-Russische luchtruim van Griekenland naar Litouwen onderweg was. Het was hem te doen om passagier Roman Protasevitsj, een journalist die vanuit het buitenland de protesten versloeg naar aanleiding van de vervalste verkiezingen van augustus. Loekasjenko beweert die gewonnen te hebben, maar de EU erkent hem op basis van grootschalige fraude niet langer als de president van Wit-Rusland.
Uitvalsbasis oppositie
Na de arrestatie van Protasevitsj besloot de EU om de Wit-Russische vliegmaatschappij Belavia te blokkeren. Ook vliegen Europese maatschappijen niet meer naar Minsk en ontwijken ze het luchtruim.
Voor Wit-Russische burgers is de landsgrens overigens vrijwel helemaal gesloten. Loekasjenko wil juist voorkomen dat dissidenten het land kunnen verlaten. Zeker Litouwen is een veelgekozen bestemming omdat de hoofdstad Vilnius — slechts 30 kilometer van de grens — een hoofdkwartier voor oppositieleden is geworden. Oppositieleider Svetlana Tichanosvkaja woont en werkt vanuit Vilnius en Roman Protasevitsj was er sinds kort eveneens woonachtig.
De bevolking van Litouwen (2,9 miljoen) krimpt al jaren door interne Europese arbeidsmigratie. De binnenkomst van migranten mag voor Vilnius weliswaar een praktische en financiële uitdaging kunnen worden, de liberale regering ziet immigratie als een deeloplossing voor de krimp van de bevolking. Nu al werken er veel Oekraïners, Wit-Russen en Georgiërs in Litouwen.