De tragische liefde van 'Romeo & Julia'
Zondag 29 mei. Het is al laat in de middag als Herna Verhagen (50), de ceo van PostNL, zich naar Brussel spoedt om er haar collega’s van Bpost in te lichten. De fusiegesprekken met het Belgische postbedrijf zijn gesprongen. Ze kreeg die ochtend geen mandaat van haar board om de onderhandelingen voort te zetten.
De Brabantse heeft zich goed voorbereid. Met de notities in de hand houdt ze een korte maar heftige toespraak in een vergaderzaaltje van advocatenkantoor Cleary Gottlieb. ‘Ik betreur dat het zo moest lopen’, is haar boodschap. ‘Ik geloofde in die deal. Maar de omstandigheden lieten ons niet toe om ze tot een goed einde te brengen.’
Koen Van Gerven, Bpost (foto: HH).
Koen Van Gerven, Bpost (foto: HH).
Verbijstering in het andere kamp. ‘Een verhaaltje voor de bühne’, zegt een zakenbankier. ‘Ze wilde blijkbaar iedereen naar zijn zakdoek laten grijpen. Alles wat ze zei was erop gericht de goede relatie tussen beide bedrijven te redden en een positief gevoel achter te laten.’
Haar Belgische evenknie bij Bpost, Koen Van Gerven (57), kan zijn oren niet geloven. Wat bezielt de Nederlanders om op het laatste moment, in amper 48 uur tijd, een bocht te maken van 180 graden?
‘Alles was in kannen en kruiken’, zo dacht hij. Beide postbedrijven zaten in de laatste rechte lijn om een fusieakkoord te sluiten: over 95% van de knelpunten waren ze het eens. Er was zelfs al een datum vastgelegd voor de persconferentie: maandag 6 juni. ‘Verona’, zo luidde de codenaam van de geheime operatie, waarvoor beide posterijen al bijna vijf maanden lang intensieve gesprekken voerden. Het Belgische Bpost (‘Romeo’) zou daarbij het Nederlandse PostNL (‘Julia’) overnemen voor een biedprijs van €5,10 per aandeel. Maar aan die romance kwam in het laatste weekeinde van mei een tragisch en bruusk einde.
‘Waarom?’ is de vraag die bij diverse betrokkenen, zowel Belgen als Nederlanders, op de lippen blijft branden. Wat is er precies gebeurd? Wat bezielde PostNL om te elfder ure de stekker uit het dossier te trekken?
Restaurant Wolfslaar (foto: Robert Govers)
Restaurant Wolfslaar (foto: Robert Govers)
'We moeten eens praten'
Twee jaar eerder, vrijdag 23 mei 2014. In het Zwitserse stadje Luzern loopt de jaarlijkse IPC-conferentie voor topkaders uit de internationale postmarkt ten einde. Van Gerven en Verhagen nemen er samen met een 25-tal collega’s en senior managers deel aan diverse sessies over e-commerce. De sfeer zit goed tussen beide ceo’s. Op de groepsfoto poseren ze gewillig en met brede glimlach zij aan zij. Het riante hotel aan de oevers van het Vierwoudstrekenmeer biedt niet alleen een weergaloos uitzicht op de besneeuwde bergtoppen, het werkt ook inspirerend. Op een bepaald ogenblik zegt de topvrouw van PostNL tegen haar collega: ‘We moeten eens praten.’
De nuchtere Verhagen, geboren in het Brabantse dorpje Veghel en sinds april 2012 aan het hoofd van PostNL, moet de krimp keren
De Nederlandse ‘Tante Pos’ heeft een zwaar financieel jaar achter de rug. Sinds de afsplitsing van TNT Express in juni 2011 zakte het aandeel van circa €6 naar een slotkoers van €3,5. In maart 2013 bereikte de koers zelfs een ongekend dieptepunt van €1,5. Er is geen uitzicht op dividend, het eigen vermogen is negatief en aandeelhouders morren. De nuchtere Verhagen, geboren in het Brabantse dorpje Veghel en sinds april 2012 aan het hoofd van PostNL, moet de krimp keren.
Haar collega Van Gerven, die pas in februari aan het roer kwam van het postbedrijf, zit in een iets comfortabeler zetel. Bpost boekte een nettowinst van €288 mln. Dat is bijna twee derde meer dan in 2012. En de verwachte daling van het briefvolume werd meer dan gecompenseerd door een toename in de pakjesactiviteiten. De Belgische Post is met een jaaromzet van €2,44 mrd bijna de helft kleiner dan PostNL, maar weegt in beurswaarde bijna dubbel zo zwaar.
De Belgische ceo heeft de wenk in de Alpen niet verkeerd begrepen. In oktober 2014 vertelt hij Alexander De Croo, minister van ontwikkelingssamenwerking, digitale agenda, telecommunicatie en post, dat beide bedrijven elkaar besnuffelen. ‘Hoe ziet u dat?’, vraagt hij aan de vicepremier. De liberale politicus, verantwoordelijk voor het overheidsbelang van 51% in Bpost, ziet geen bezwaren: ‘Jullie moeten zelf kijken wat de beste opties zijn.’
Herna Verhagen (foto: HH).
Herna Verhagen (foto: HH).
Zo wordt in 2015 operatie ‘Blue’ opgestart, met McKinsey als adviseur van diverse werkgroepen. Die geheime sessies gaan bijna allemaal door op het landgoed Wolfslaar, een klein maar discreet kasteeltje met vergaderzalen en een restaurant in de buurt van Breda. Zo’n tachtig topmedewerkers van beide postbedrijven zijn daarbij betrokken. In meetings van vijftien tot twintig mensen worden diverse thema’s onder de loep genomen: de synergie, het businessplan, de industriële logica en het financiële verhaal. Met als centrale invalshoek: is een combinatie van beide bedrijven wenselijk?
Vlot en amicaal
‘De businesscase stond al vrij snel als een huis’, bevestigen diverse bronnen. De aftastende gesprekken verlopen vlot en vrij amicaal, maar in april 2015 worden ze afgebroken. ‘Voor de Nederlanders was er een knelpunt’, zegt een ingewijde. ‘Als er een fusie zou komen tussen beide postbedrijven, zou het overheidsbelang van de Belgische staat onder de helft zakken. Dat moest via het Belgische parlement passeren. Op een dergelijke stemming had je geen controle. Dus moest de wet van 1991 op de overheidsbedrijven aangepast worden.’
Zolang dat niet gebeurt, kunnen we niet verder praten, laat PostNL-bazin Verhagen weten. Waarop de gesprekken ‘on hold’ worden gezet om het wetgevend proces zijn gang te laten gaan. In november maakt de Belgische Kamercommissie voor Infrastructuur de weg vrij voor de privatisering van Bpost en Proximus. Half december wordt dat vastgelegd in een wet, die bepaalt dat de overheid niet meer rechtstreeks ingrijpt in de werking en dat het Belgische postbedrijf dezelfde regels voor deugdelijk bestuur volgt zoals alle beursgenoteerde bedrijven.
In januari 2016 wordt de toenadering tussen Bpost en PostNL weer in gang gezet. De aanpak van de Brabantse topvrouw begint ook vruchten af te werpen. Onder Verhagens leiding werpt PostNL zich op de door de internethandel groeiende pakjesmarkt, wat een prima cashflow oplevert. De jaarwinst bedraagt uiteindelijk €226 mln netto. Met de geplande verkoop van het 14,7%-belang in TNT - goed voor €642 mln - zal het Nederlandse postbedrijf zijn schulden ook verder kunnen aflossen.
Bij PostNL krijgt het dossier de codenaam ‘August’, maar algauw worden de namen die de Belgen gebruiken het romantische ‘Verona’ met ‘Romeo’ en ‘Julia’ overgenomen
Dat is nodig, want de brievenmarkt blijft fors krimpen. Ook in de pakketten is het hard zwoegen bij lage marges. Bovendien torst het bedrijf een half miljard euro aan pensioenverplichtingen met zich mee. Dat heikele probleem zorgt ervoor dat het eigen vermogen in het rood blijft zitten. De beurswaarde brokkelt verder af naar €1,8 mrd, fors lager dan de €4,75 mrd van Bpost. ‘Er moet een oplossing komen voor PostNL’, krijgt Bpost van een van de commissarissen van het Nederlandse postbedrijf te horen. Van Gerven ruikt een ‘eenmalige kans’.
Op 27 januari belt hij naar Verhagen met de melding dat er een brief onderweg is. Die wordt dezelfde dag per e-mail ontvangen en bevat een voorstel om tot een combinatie van Bpost en PostNL te komen. Bij PostNL krijgt het dossier de codenaam ‘August’ (met ‘Alpha’ voor PostNL en ‘Omega’ voor Bpost), maar algauw worden de namen die de Belgen gebruiken het romantische ‘Verona’ met ‘Romeo’ en ‘Julia’ overgenomen.