29.508 onwaarheden
Wat is oorzaak, wat is gevolg? Als je Cohen op zijn woord gelooft – voor de goede orde: hij ging in 2019 voor drie jaar de cel in, onder meer wegens liegen tegen het Congres – dan zou je moeten aannemen dat Trump zo populair is geworden doordát hij loog. Of loog hij omdat zijn leugens hem populair maakten?
In de 1.455 dagen van zijn presidentschap heeft Trump volgens de factcheckers van The Washington Post 30.529 onware of misleidende uitspraken gedaan, gemiddeld ruim 21 per dag. Nu waren er meer politici die logen. Nixon over zijn afluisterpraktijken, Clinton over zijn affaire met een stagiaire, Bush over massavernietigingswapens in Irak. De website Politifact stelde vast dat een kwart van alle door hen gecontroleerde uitspraken van Obama onwaar waren. Maar die presidenten logen om iets te verdonkeremanen wat hen schade zou berokkenen als het bekend werd. Het unieke van Trump is dat hij (ook) liegt over zaken die hem helemaal niet kunnen schaden. Beste voorbeeld: tijdens de eerste persconferentie in zijn ambtstermijn moest zijn woordvoerder liegen dat het aantal toeschouwers bij diens inauguratie groter was geweest dan die van Obama in 2008.
CIJFERS
30.529
leugens en onwaarheden vertelde Trump tijdens zijn presidentschap, aldus een telling van The Washington Post. De frequentie ervan nam toe in zijn laatste maanden.
41
procent was het gemiddelde populariteitscijfer van Trump onder Amerikanen. Hij was daarmee de laagst gewaardeerde president sinds enquêteur Gallup in 1945 met deze peiling begon.
3.200
Militairen trok Trump in zijn laatste maanden terug uit onder meer Afghanistan, Irak en Somalië. Hij voerde in 2016 campagne met de belofte een eind te maken aan de ‘forever wars’.
453
mijlen aan grensmuur was er begin 2021 onder Trump aangelegd. Daarvan was 80 mijl langs stukken grens waar nog niets stond, langs de overige 373 mijl ging het om ophoging of vervanging van bestaande barrières.
750
dollar federale belasting betaalde Trump in 2016 en 2017, bleek uit aangiftes waarop The New York Times de hand wist te leggen, in 2020.
298
dagen was Trump tijdens zijn presidentschap te vinden op de golfbaan, aldus TrumpGolfCount.com. Ter vergelijking: zijn voorganger Obama sloeg 333 keer een balletje, maar die regeerde twee termijnen.
Ook uniek: dat Trump regelmatig de waarheid sprak terwijl die hem in de problemen kon brengen. Hij zei tegen een journalist dat hij beslist van een buitenlandse mogendheid belastende informatie over een politieke tegenstander zou aannemen.
De uitspraak zou hem achtervolgen toen bekend werd dat hij precies dát aan de president van Oekraïne had gevraagd, belastende informatie over Biden. Trumps reactie toen dit naar buiten kwam: hij gaf een geschreven weergave van dat gesprek met president Zelensky vrij, en zei dat het „een perfect telefoontje” was geweest.
Zijn aanhangers geloofden hem, zijn partijgenoten dekten hem. Met tot vorige week een Twitteraccount dat door 88,7 miljoen mensen werd gevolgd, is Trump als geen ander in staat gebleken zijn kiezers te beïnvloeden met zijn uitspraken, waar of onwaar. Zijn tegenstanders hebben vaak geprobeerd Trump onderuit te halen door hem met een van zijn uitspraken te confronteren. Het heeft Trump nooit serieuze schade berokkend bij zijn aanhangers. Trump heeft de leugen niet tot waarheid verheven, hij heeft de waarheid irrelevant gemaakt.
Dat is het best te illustreren aan de hand van zijn gebruik van cijfers. In elke toespraak strooit Trump met getallen, bedragen, percentages. Tv-komiek John Oliver haalde een voorbeeld aan uit een verkiezingstoespraak uit 2016 – dit is het letterlijke citaat van Trump: „Als je 4,9 en 5 procent werkloosheid hoort, dan is het getal waarschijnlijk 28 of 29, of zo hoog als 35. Ik hoorde zelfs onlangs 42 procent.”
Nog een voorbeeld, uit het belangrijkste boek over Trump-de-zakenman, Trump Nation: „Hij pochte bij de aankondiging van zijn kandidatuur in 2015 dat hij 8,7 miljard dollar waard was. En slechts een maand later was zijn rijkdom wonderbaarlijk aangegroeid tot 10 miljard dollar.” De cijfers worden niet gebruikt om iets te preciseren, ze worden gebruikt om indruk te maken.
Lees ook: Onze recensie van het boek van Mary Trump
Zo blijven er twee vragen over. Waarom liegt Trump? En waarom geloven zijn aanhangers dat het waar is wat hij zegt?
De 68ste verdieping
Voor de kinderen van pater familias Fred Trump was „liegen een manier van leven”, schrijft Mary Trump, nicht van Donald in Too Much and Never Enough. Haar vader, Fred jr., loog om te ontsnappen aan de eeuwige afkeuring van zijn vader. Haar oom loog om mensen ervan te overtuigen dat hij beter was dan hij eigenlijk was. In een Zoom-interview met NRC liet Mary Trump zich ontvallen dat ze als jongvolwassene „wel wist” dat oom Donald niet zo slim was.
Hoe merkte ze dat dan? „Euh, door met hem te praten. Ik bedoel: de man heeft nog nooit een boek gelezen, dat wist iedereen in onze familie. Er zit gewoon niet zoveel in zijn hoofd. Ik dacht gewoon over hem zoals de rest van de familie over hem dacht: ja, hij is een eikel, maar hij is onze eikel.”
Ze wees ook op de invloed van predikant Norman Peale, auteur van The Power of Positive Thinking (1952), op de familie Trump. Kerngedachte: „Obstakels mogen je geluk en welbevinden domweg niet in de weg staan. Je wordt alleen verslagen als je dat zelf toestaat.” Donald Trump bewonderde Peale’s ideeën.
Op de vraag waarom hij zo luchthartig over de Covid-19-epidemie sprak terwijl hij wist dat het een ernstig gevaar voor de volksgezondheid was, antwoordde hij dat hij meer nut zag in het uiten van zelfvertrouwen. „Ik ben een cheerleader voor dit land.”
Toen hij Trump Tower liet verrijzen op Fifth Avenue, stond in de brochures dat het gebouw 68 verdiepingen telde. Het zijn er 58.
In de brochures bij de opening op 30 november 1983
Die houding van zelfvertrouwen, schrijft journalist Timothy O’Brien in Trump Nation, was de kern van Trumps opvatting over ondernemen. Terwijl veel van zijn met leningen van zijn vader opgezette bedrijven en investeringen verpieterden, bleef Trump volhouden dat hij de succesvolste projectontwikkelaar van New York was.
Zijn neiging om van een dubbeltje een kwartje te maken nam Trump mee naar het Witte Huis. In vier jaar tijd heeft hij daar beslist besluiten genomen waar zijn aanhangers tevreden over kunnen zijn. Onder het motto ‘beloften gedaan, beloften gehouden’ liet Trump stukken van een grensmuur bouwen en dwong hij Mexico tot strengere controles aan zijn zuidgrens. Hij verplaatste de Amerikaanse ambassade in Israël naar Jeruzalem.
Hij benoemde honderden conservatieve rechters, onder wie drie aan het hoogste gerechtshof. Op economisch gebied was hij het meest trots op zijn dereguleringsbeleid en op de belastingverlaging die hij doorvoerde.
Hij pochte bij de aankondiging van zijn kandidatuur op 16 juni 2015 dat hij 8,7 miljard dollar waard was. En slechts een maand later was zijn rijkdom wonderbaarlijk aangegroeid tot 10 miljard dollar
in het boek Trump Nation
Bij elke toespraak vroeg Trump: „Zijn jullie blij met je belastingverlaging?” Gejuich in de zaal. Maar als je vroeg: hoeveel geld heeft u daar persoonlijk aan overgehouden, dan konden de meeste mensen het niet zeggen.
Degenen die het wel konden – Amerikanen met wie NRC vorig jaar sprak zoals een hotelmanager in New York, een Uber-chauffeur in Californië, een boekhouder in Pennsylvania en een vertegenwoordiger op het platteland van Georgia – rekenden voor dat hun financieel voordeel nihil of verwaarloosbaar was.