Eigenbelang
Als er nu iemand verwachtingen van Duitsland heeft, dan is dat wel Macron. De Franse president heeft direct eigenbelang bij de Duitse verkiezingsuitslag, want per 1 januari 2022 bekleedt Frankrijk het voorzitterschap van de EU (tot 30 juni). Frankrijk staat in de startblokken om daar een ambitieus succes van te maken en dat kan alleen in tandem met een nieuwe Duitse regering.
Daarom hoopt Macron op een vlotte regeringsvorming in Duitsland, zodat hij vaart kan maken. Hij heeft dat EU-voorzitterschap namelijk vooral ook nodig voor zijn mogelijke herverkiezing als President. De eerste ronde van de Franse presidentiële verkiezingen start al in april 2022. Macron zou graag het Europees leiderschap en de internationale uitstraling die gepaard gaan met het EU-voorzitterschap gebruiken voor zijn herverkiezing.
Macron gaat voor SPD en Groenen
Het gerucht gaat dat hij voor deze etappes het liefst Olaf Scholz als kanselier zou hebben, want die past het beste bij de Franse en Zuid-Europese EU-plannen. Macron zou twee dagen met Scholz in Parijs geconfereerd hebben, tegen één dag voor Laschet.
Macron weet dat met de SPD van Scholz, en eventueel de Verkeerslicht-coalitie van Rood, Groen en Geel (SPD, Groenen, FDP), beter zaken te doen valt over de Muntunie en het NextGenerationEU-Herstelfonds, dan met een coalitie waarin CDU/CSU en FDP elkaar versterken in hun kritiek op de (door Zuid-Europa gewenste) Schulden- en TransferUnie.
Een mediterrane wind
De grote vraag is wie in Europa het vacuüm van Angela Merkel zal opvullen. Sommigen experts hopen of vrezen, al naar gelang hun positie, dat president Macron en Mario Draghi (de Italiaanse premier met grote Europese ervaring) na Merkel het sterke leiderskoppel van Europa zullen zijn.
Dan zou er een mediterrane wind door de Muntunie gaan waaien en wordt afgekoerst op de EU als permanente schulden- en transfer-Unie en wordt het NextGenerationEU coronaherstelfonds geen eenmalige crisisoperatie, maar een precedent voor Europese investeringen en belastingen.
Spaarzame Acht waarschuwen
De Noord-Europese landen voelen deze bui al hangen, en hebben daarom op hun beurt een schot voor de boeg gegeven bij de Duitse verkiezingen. Politico (9 september) bericht over een position paper van 1A4 van de ministers van Financiën van maar liefst acht meest Noordelijke landen: Oostenrijk, Denemarken, Letland, Slowakije, de Tsjechische republiek, Finland, Nederland en Zweden.
Deze landen – men zou ze de ‘Spaarzame Acht’ kunnen noemen – verzetten zich, volgens Politico, tegen ‘Southern dreams of a debt-friendly Europe’. Zij waarschuwen ervoor dat in de coronacrisis en de klimaatcrisis geen makkelijk alibi gevonden mag worden voor een blijvende verslapping van de EMU-spelregels. De keus is die tussen een ‘schulden-vriendelijk’ Europa of een ‘schulden-onvriendelijk’ Europa.
Zuinig of vrijgevig
Deze scheidslijn loopt dwars door de Duitse politiek en dus dwars door de Duitse verkiezingen. Met aan de ene kant de ’Club Med’ van SPD en Groenen en aan de andere kant de liberale FDP en delen van CDU/CSU.
Het ene kamp waarschuwt terecht dat de austerity politics (hardvochtige bezuinigingspolitiek) tijdens de eurocrisis meer economische schade dan herstel heeft opgeleverd, maar het andere kamp is terecht beducht voor de onverantwoordelijke ‘gratis geld en kapitaal’-stemming die de wereld nu in zijn greep heeft.
Die zou later – bij andere rentestanden, stagflatie en kapitaalmarktinterventies – evengoed tot grote financieel-economische rampspoed kunnen leiden. Dit debat speelt zich in alle hevigheid in Duitsland af, van politieke partijen tot Bundesbank en Bundesverfassungsgericht.
De uitkomst van dat Duitse krachtenveld zal voor een belangrijk deel bepalen welke koers de EU gaat varen: meer zuidelijk of meer noordelijk. Meer ‘solidair’ of meer ‘solide’. Ook voor een land als Nederland. Daarom is het zo naïef en onverdedigbaar dat er zo’n oppervlakkige interesse in de Duitse verkiezingen is.