Overleg Xi met Poetin brengt vrede in Oekraïne niet zichtbaar dichterbij
=========================================================
Xi Jinping in Moskou De Chinese president en zijn Russische ambtgenoot overlaadden elkaar in Moskou met complimenten. Maar over het Chinese ‘vredesplan’ leken ze het niet echt eens.
Michel Kerres uit NRC
21 maart 2023 om 20:58
Leestijd 3 minuten
De Chinese president Xi Jinping (rechts) komt dinsdag aan bij een welkomstceremonie met de Russische president Vladimir Poetin (links) in het Kremlin in Moskou.
De Chinese president Xi Jinping (rechts) komt dinsdag aan bij een welkomstceremonie met de Russische president Vladimir Poetin (links) in het Kremlin in Moskou.
Foto Pavel Byrkin / Sputnik / Kremlin pool via EPA
Naar buiten toe was het één en al harmonie: vriendelijke woorden, demonstratieve handdrukken en ingetogen glimlachjes. China en Rusland vierden deze week in Moskou hun vriendschap, verdiepten hun samenwerking en spraken over Poetins oorlog in Oekraïne – zonder vrede zichtbaar dichterbij te brengen.
Gastheer Poetin noemde Xi „beste vriend”. Xi nodigde Poetin uit om, net als in voorgaande jaren, deel te nemen aan een internationale conferentie in Beijing. Xi zei ook er zeker van te zijn dat Poetin volgend jaar de steun van de Russische bevolking zal krijgen bij de Russische presidentsverkiezingen, aldus een Chinees verslag van de bijeenkomst.
De twee delen een afkeer van de macht van de Verenigde Staten en lieten in Moskou zien dat er een alternatief is voor het westerse machtsblok.
De Russische inval in Oekraïne heeft Rusland bovendien vrijwel automatisch in de armen van China gedreven. Politiek én economisch. De handel tussen de twee nam in het afgelopen jaar toe. Dinsdag ondertekenden ze overeenkomsten voor samenwerking op acht terreinen. Het gaat daarbij onder meer om energie, grondstoffen en elektronica.
In de relatie tussen de twee is Poetin de vragende partij. Xi moet er vooral op letten dat de relatie met Moskou niet zó nauw wordt dat de handel met het Westen in gevaar komt. De VS hebben de afgelopen weken herhaaldelijk gewaarschuwd dat China geen wapens moet leveren aan Moskou, zonder overigens bewijs op tafel te leggen dat leveringen op til zijn.
‘Buitengewoon leiderschap’
De twee mannen overlaadden elkaar met complimentjes. Xi zei dat Rusland „onder het sterke leiderschap van president Poetin vooruitgang heeft geboekt.” Poetin, op zijn beurt, roemde het „buitengewone leiderschap” van Xi dat er in tien jaar voor heeft gezorgd „dat China indrukwekkende en grote prestaties leverde op alle terreinen.”
Lees ook: Het arrestatiebevel tegen president Poetin is meer dan een symbolische stap
De demonstratie van harmonie diende uiteraard een doel. Xi bewees Poetin een dienst door hem het aura van staatsman te geven – vlak nadat het Internationaal Strafhof in Den Haag een arrestatiebevel tegen Poetin uitvaardigde omdat Rusland zich met de deportatie van Oekraïense kinderen schuldig zou hebben gemaakt aan oorlogsmisdaden. Voor Xi is Poetin een gesprekspartner, geen misdadiger. Poetin liet in het Kremlin dan ook een ellenlange rode loper uitrollen voor Xi.
Het Chinese vredesinitiatief kan op weinig enthousiasme rekenen in Kyiv en Washington
Al tijdens een eerste ontmoeting op maandag spraken de twee leiders over Oekraïne. Xi onderstreepte dat de roep om vrede en rationaliteit luider wordt en dat veel landen zich sterk maken voor vredesoverleg, aldus het officiële Chinese verslag. De geschiedenis heeft geleerd dat conflicten opgelost moeten worden door dialoog en onderhandelingen, zei Xi.
De twee spraken ook over het ‘vredesplan’ dat China een paar weken geleden presenteerde. Xi benadrukte dinsdag op een gezamenlijke persconferentie dat China zich daarbij laat leiden door het VN-Handvest en niet vooringenomen is. Xi zei dat China „aan de juiste kant van de geschiedenis staat”. De discussie over het plan was „vriendelijk, eerlijk en open”, wat de suggestie wekte dat ze het niet echt met elkaar eens waren.
Onafhankelijke bemiddelaar
Poetin zei het plan zorgvuldig bestudeerd te hebben en open te staan voor onderhandelingen en voor een Chinese rol daarbij. Het plan bevat „veel elementen die als basis kunnen dienen voor de oplossing van het conflict in Oekraïne”, zei hij. En zo bewees Poetin op zijn beurt Xi een dienst. Hij verleende geloofwaardigheid aan het imago van Xi als onafhankelijk bemiddelaar en vredesstichter.
Het Chinese vredesinitiatief kan echter op weinig enthousiasme rekenen in Kyiv en Washington, omdat het de Russische agressie niet veroordeelt en een staakt-het-vuren voorstelt waardoor Rusland in eerste instantie veroverde gebieden behoudt. Een wapenstilstand zou niets anders doen dan „de Russische veroveringen ratificeren”, aldus een woordvoerder van het Witte Huis en Rusland tijd geven om te hergroeperen en na verloop van tijd een nieuw offensief te lanceren.
De VS en de Europese Unie hebben er bij China op aangedrongen dat Xi ook contact legt met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. In internationale media gaat al een paar dagen het gerucht dat Beijing een telefoongesprek tussen de twee presidenten voorbereidt. Oekraïne zou een gesprek toejuichen. Zelensky zei dinsdag dat hij Beijing heeft gevraagd aan te sluiten bij het Oekraïense vredesplan, maar dat hij nog steeds op antwoord wacht