...mm..ik denk dat er nog wat geld bij moet, koers zal nog lager moeten...
Exacte duur vertraging zeesluis IJmuiden deze week bekend
Beleggers in BAM en VolkerWessels krijgen deze week, volgens sommige bronnen mogelijk maandag al, te horen hoeveel vertraging de bouw van de nieuwe zeesluis bij IJmuiden exact oploopt. Ook wordt dan uit een externe review duidelijk of de enorme voorziening die de bouwers in december troffen nog steeds afdoende is.
Het zomerreces begint vrijdag en het Ministerie van Infrastructuur en Milieu stuurt nog voor die tijd een brief naar de Tweede Kamer over de externe toetsing die heeft plaatsgevonden naar de problemen bij de bouw van de zeesluis. Dit bevestigt een woordvoerder van Rijkswaterstaat desgevraagd. Oorspronkelijk zou de sluis in het najaar van 2019 worden opgeleverd.
Vergrootglas
Begin december veroorzaakten BAM en VolkerWessels een schrikreactie bij beleggers door bij elkaar voor bijna €140 mln aan voorzieningen te nemen op een project met een bouwsom van €500 mln. De verliezen zijn het gevolg van een ontwerpfout waardoor extra materieel, materiaal, mankracht en tijd nodig is. Sindsdien ligt het project bij beleggers onder een vergrootglas.
Tot dusver is nooit een nieuwe opleverdatum genoemd. Eerst moesten de bouwers met Rijkswaterstaat de planning van de bouw opnieuw afstemmen. Vervolgens heeft dus ook nog een externe partij naar de kwestie gekeken. De bouwers geven tot dusver steeds aan dat communicatie over de planning aan de opdrachtgever is.
De bouwers hebben zich verkeken op de constructie van de deurkassen waarin de sluisdeuren straks opzij rollen als de sluis open gaat. De 26 meter hoge caissons worden bovengronds gebouwd en daarna in de bodem afgezonken door de grond eronder weg te spuiten. De caissons waren in het oorspronkelijk ontwerp te zwak uitgevoerd om dit proces te doorstaan.
Voorziening
De ontwerpfout werd begin 2017 ontdekt, en leidde tot een voorziening van bijna €140 mln
'Met de billen bloot'
De ontwerpfout werd begin 2017 ontdekt. Na drie kwartalen van verliezen werd de projectmanager, die dacht de problemen later wel op te lossen, van de zeesluis gehaald, zo zei president-commissaris Harrie Noy van BAM in april bij de aandeelhoudersvergadering. Een nieuwe projectleider werd aangesteld om de zeesluis ‘binnenstebuiten te keren’. Er rolde voor de bouwers een totaalverlies van bijna €140 mln uit. Noy destijds: ‘We moesten met de billen bloot.’
De bouwbedrijven zelf noemen sinds december de bouw van de zeesluis 'uitdagend', maar stellen ook dat de situatie onder controle is. Niettemin bleek dit voorjaar dat de sluisdeuren later geleverd worden vanwege een faillissement van een onderaannemer in Zuid-Korea. Volgens de bouwers heeft dat echter geen verdere vertraging tot gevolg.
Ook minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat meldde in mei tegenover de Tweede Kamer dat er geen signaal is dat er ontsporingen zijn die 'nog verder gaan dan de vertraging waarvan we weet hebben' en dat bouwers tegenover Rijkswaterstaat aangeven dat het ondanks de tegenslag weer beheersbaar is.
Mijlpaalbetalingen
'Risico's complexe projecten delen'
Bij de presentatie van de jaarcijfers eerder dit jaar gaf BAM-ceo Rob van Wingerden aan dat bij complexe bouwprojecten nog steeds een te groot deel van de risico's bij de bouwer ligt. 'Je hebt risico's die aan de opdrachtgever toebehoren, risico's die voor de bouwer zijn, maar bij dit soort grote, heel bijzondere projecten zou je een gedeelde risicopot moeten hebben', aldus Van Wingerden destijds.
Het afzinken van caissons door de aarde onder een gesloten constructie weg te spoelen is standaardwerk in de bouw. Alleen voorzag niemand van de betrokken partijen en deskundigen dat de open constructie van de sluisdeurbakken niet tegen de optredende torsiekrachten bestand zou zijn.
Hoewel het dus om een constructief deel van het werk gaat - waar kennis en kunde normaal van de bouwers zou moeten komen - illustreert de kwestie volgens de topman dat bij eenmalige unieke projecten risico's kunnen optreden die vooraf niet te goed te voorzien zijn. 'Dit gaat niet om een rijksweg, dit is echt iets van een andere complexiteit', aldus Van Wingerden.
Mijlpaalbetalingen
Tijd is letterlijk geld bij de zeesluis. Het gaat om een zogenoemd DBFM-contract waarbij de bouwers niet alleen verantwoordelijk zijn voor ontwerp en bouw, maar ook voor de (voor)financiering en het onderhoud. Zij dragen bij deze contractvorm niet alleen vrijwel alle risico's, maar vertraging betekent ook dat mijlpaalbetalingen pas later op gang komen.
De kwestie veroorzaakte een deuk in de reputatie van de bouwbedrijven. Bij BAM was het beperken van risico's de laatste jaren een speerpunt, en toch glipte de zeesluis door de mazen van het veiligheidsnet. Recent liet ING-analist Tijs Hollestelle weten de hoop te laten varen op een significante verbetering van de marges. VolkerWessels ging vorig jaar nog naar de beurs met het imago dat deze bouwer tijdens de crisis grote zepers had weten te vermijden.