De meest zachte van alle Brexitvarianten is een stap dichterbij gekomen nu Labour het Noorwegen-plus-model heeft omarmd. Het voorstel om lid te blijven van zowel de interne markt als de Douane-unie vervult de favorietenrol bij een reeks parlementsstemmingen.
Patrick van IJzendoorn1
Nadat Mays voorstel vrijdag voor de derde keer was afgewezen, was het woord weer aan het Lagerhuis. Afgevaardigden stemden over vier niet-bindende alternatieven: het intrekken van Brexit als er een No Deal dreigt, een referendum over Mays deal, lidmaatschap van de Douane-unie en de Noorse optie, ook wel Common Market 2.0 genoemd. Dat laatste voorstel kreeg eerder op de dag steun van Labour. Voor de oppositie is dat een risico, omdat nogal wat Labourstemmers juist vanwege immigratie voor Brexit hebben gestemd.
Bij Common Market 2.0 moet het VK EU-migratie accepteren, maar kan er in bepaalde gevallen een noodstop komen. Een land als Noorwegen moet driekwart van de Brusselse regels accepteren, maar betaalt een lagere contributie. Volgens de indiener van dit voorstel, de Conservatief Nick Boles, doet een zachte Brexit recht aan de referendumuitslag (52 – 48). Hij wees erop dat de kapelaan elke zittingsdag opent met de gedachte dat parlementsleden ‘de natie niet foutief moeten leiden door een liefde voor macht, de wens te paaien of het najagen van onheuse idealen’.
Een demonstratie in het Britse Lagerhuis van elf klimaatactivisten. Beeld EPA
Paradepaardje
Voor May is de Noorse optie onbespreekbaar, omdat beëindigen van het vrije personenverkeer haar paradepaardje is. Zij overweegt woensdag haar eigen compromisakkoord voor de vierde keer ter stemming te brengen. Wanneer haar deal wederom wordt verworpen, is de crisis compleet: volgt ze de wil van het parlement, dan zal de pro-Brexit-helft van het kabinet opstappen en zullen harde brexiteers met een motie van wantrouwen van Labour meestemmen, wanneer ze op No Deal afkoerst kan de eurogezinde helft haar ten val brengen.
Om de druk op de Conservatieve rebellen te vergroten, heeft May met het uitroepen van verkiezingen gedreigd, een grote dreiging nu Labour voor het eerst duidelijk voor staat in de peilingen. Wanneer haar partij een gang naar de koningin tegenhoudt, kan May, ter verhoging van de Brexitgekte, een motie van wantrouwen tegen de eigen regering indienen. Voor brexiteers is vooral een lidmaatschap van de Douane-unie een probleem, omdat zulks het afsluiten van de gedroomde vrijhandelsakkoorden met de rest van de wereld in de weg zit.
De premier kreeg maandag kritiek uit onverwachte hoek. In aanloop naar de stemming zei Chief Whip Julian Smith, de man die de fractiediscipline moet handhaven, tegenover de BBC dat zijn bazin na het verliezen van haar Lagerhuismeerderheid bij de verkiezingen in juni 2017 eerlijk had moeten toegeven dat een zachte Brexit onvermijdelijk was. In plaats daarvan bleef ze bij haar harde Brexit, wat volgens de opperzweepmeester heeft geleid tot ‘het meest ongedisciplineerde kabinet uit de Britse politiek geschiedenis’.
Theresa May overweegt haar compromisakkoord voor de vierde keer ter stemming te brengen. Beeld AFP
Halverwege de beraadslagingen over de Brexitalternatieven ontstond nog even onrust, toen opeens een negental ontklede milieuactivisten met hun blote billen tegen het glas stond dat de publieke tribune scheidt van de debatkamer. Uitgekeken op Brexit hadden Lagerhuisleden aanvankelijk moeite om hun ogen daarvan af te houden, maar ze herpakten zich snel. ‘Het negeren van zinloze naaktheid is altijd een uiterst Britse eigenschap geweest’, merkte Boles op, alvorens verder te gaan met het prijzen van de Noorse optie.