Is er een economisch koufront op komst?

Wat zou een recessie kunnen veroorzaken in de VS?

Op de website van Project Syndidate zet Raghuram G. Rajan, voormalig president van de Reserve Bank of India en hoogleraar aan de Booth School of Business van de University of Chicago, een aantal scenario’s uiteen.

De klassieke economische cyclus

In het verleden diende een verkrappende arbeidsmarkt na een periode van expansie als een waarschuwingssignaal. Dit zou immers kunnen leiden tot een stijging van de lonen, lagere winstmarges van bedrijven en een verhoging van de prijzen.

Uit angst voor inflatie zou de centrale bank dan de rente verhogen, wat op zijn beurt weer zou kunnen leiden tot lagere bedrijfsinvesteringen en banenverlies.
De totale consumentenvraag zou in dit scenario afnemen, omdat consumenten, uit angst voor ontslag, hun uitgaven zouden verminderen. Dat leidt dan weer tot een verhoging van bedrijfsvoorraden, en een daling in de bedrijfsproductie.

Uiteindelijk zou dit ertoe leiden dat de economische groei behoorlijk afneemt, wat een signaal zou zijn voor een recessie.

Na een dergelijke cyclus volgde meestal een herstel, met een hogere productie en een verlaging van de rente omdat het inflatiespook verdwenen was.

Nieuw scenario

Dit bovenstaande klassieke economische scenario is volgens Rajan niet meer van toepassing in onze tijd. Dat komt vooral omdat de inflatie nu consistent op een zeer laag niveau staat.

De laatste twee recessies, in 2001 en in 2007-2008, werden niet veroorzaakt door oplopende inflatie, maar door financiële excessen opgebouwd tijdens de economische expansie die aan deze periodes voorafging.

In 2001 was dat de internetbubbel, en in 2007-2008 was het de financiële sector na de sterke groei van als obligaties verpakte hypotheken van het laagste segment.

Alhoewel de Amerikaanse Federal Reserve voorafgaand aan deze recessies de rente verhoogde, was dat niet als reactie op een te hoge inflatie, maar eerder een poging om het monetaire beleid te normaliseren.

Hoewel recessies altijd moeilijk te voorspellen zijn, liggen volgens Rajan de grootste bedreigingen voor de economie niet in een stijgende rente of financiële excessen, maar in onvoorziene acties op het gebied van de international handel of geopolitiek.

Handelsoorlog

De huidige groei van de Amerikaanse economie wordt vooral aangejaagd door het onverminderd sterke uitgavenpatroon van de Amerikaanse consument. Een escalatie van de handelsruzie tussen de VS en China zou echter tot banenverlies kunnen leiden, en dus tot een terugloop van de consumentenbestedingen.

Volgens Rajan is het “onwaarschijnlijk” dat er tijdens de huidige ambtsperiode van President Trump een uitgebreid handelsakkoord wordt gesloten tussen beide economische grootmachten.

Er is weinig vertrouwen tussen beide partijen, en volgens Rajan zou China het wellicht prefereren om met een Democratische president rond de tafel te zitten na de presidentsverkiezingen in november volgend jaar.

Hoe dan ook, de onzekerheid omtrent de afloop van de hoog opgelopen handelsruzie werkt volgens Rajan als een rem op investeringen, en dus op de economische groei. 

Olieprijs

Ten tweede waarschuwt Rajan voor de impact van geopolitieke spanningen in landen met een grote olieproductie als Saoedi-Arabië en Iran.

Een stijging van de olieprijs zou de wereldeconomie in een recessie kunnen storten, zo stelt Rajan. Hogere energiekosten zouden voor veel consumenten betekenen dat ze minder geld te besteden hebben aan andere dingen. En dat zou kunnen leiden tot een afname van de bedrijfsinvesteringen en een hogere inflatie.

Leiderschapskwestie

Als de wereldpolitiek niet zoveel aspirant-“sterke mannen” had, zou de wereldeconomie veel sterker zijn dan die nu is, aldus Rajan. “Helaas zijn de meeste autoritaire leiders van vandaag er omdat de kiezers ze daar neerzetten. Maar dat is een discussie voor een andere keer,” zo besluit hij.