Gaat van januari een voorspellende waarde uit voor de rest van het jaar?

As January goes, so goes the year', luidt een bekende beurswijsheid. Dit houdt in dat januari een graadmeter vormt voor de rest van het jaar. Een goede januarimaand zou een voorteken zijn van een goed beursjaar en vice versa. Maar klopt die aanname eigenlijk wel?

De AEX-index is dit jaar aanvankelijk goed uit de startblokken gekomen en wist zelfs drie dagen op rij boven de 800 punten te eindigen. Maar daarna kwam de klad erin. Op het moment van schrijven staat de index 0,6% in de min. Het is dus nog even afwachten of de AEX de 800-puntengrens de komende weken weer weet te vinden.

Wat is de januari-barometer?

Sommige beleggers houden de eerste beursmaand van het jaar nauwlettend in de gaten. Want volgens de kalenderwijsheid 'As January goes, so goes the year', heeft januari een voorspellende waarde voor het rendement over het hele jaar.

Als de eerste beursmaand positief wordt afgesloten, zou de kans groot zijn dat het hele beursjaar in de plus eindigt. Maar eindigt januari in de min, dan zou het er voor de rest van het jaar ook niet goed uitzien. Dit wordt ook wel de januari-barometer genoemd.

Hoe betrouwbaar is deze voorspelling?

De grote vraag is: hoe betrouwbaar is die graadmeter?

Vorig jaar kwam deze beurswijsheid helemaal uit. De AEX-index steeg in januari met 2% en eindigde het beursjaar circa 28% in de plus.

Maar omdat één zwaluw nog geen zomer maakt, is het interessanter om te onderzoeken of deze beurswijsheid ook op langere termijn houdbaar is. Dus laten we ook het verloop van de AEX-index van de afgelopen twintig jaar (van 2002 tot en met 2021) er eens bijpakken.

In die periode heeft de AEX-index twaalf januarimaanden met winst afgesloten (2004, 2005, 2006, 2007, 2009, 2011, 2012, 2013, 2015, 2018, 2019 en 2021) en acht met verlies (2002, 2003, 2008, 2010, 2014, 2016, 2017 en 2020).

Van alle jaren met een positieve eerste beursmaand sloot de AEX er tien met winst af. Alleen 2011 en 2018 waren een uitzondering.

Van de acht beursjaren waarin januari beroerd verliep, werden er zes alsnog met winst afgesloten. Alleen in 2002 en 2008 bleek een slechte januarimaand de opmaat te vormen voor een slecht beursjaar.

De onderstaande tabel laat de bevindingen zien:

Conclusie: er is een correlatie tussen een sterke eerste beursmaand en rest van het jaar

Op basis hiervan kunnen we concluderen dat een positieve beursmaand in meer dan 80% van de gevallen gepaard ging met een goed beursjaar, maar dat een slechte eerste beursmaand geen betrouwbare indicator lijkt voor een slecht beursjaar.

... maar of hier wel een kalendereffect vanuit gaat, is de vraag

Toch is het te kort door de bocht om dit zo te stellen. Van de afgelopen 20 jaar heeft de AEX-index er maar liefst 16 met winst afgesloten. Dat komt eveneens neer op 80%. Zo redenerend zou ook de stelling dat de markt elk jaar stijgt in 80% van de gevallen kloppen.

Je zou je dan af kunnen vragen of van januari wel echt een voorspellende waarde uitgaat. Het zou logischer zijn om te stellen dat de beurs historisch gezien op de langere termijn opwaarts beweegt, op enkele forse tussentijdse correcties na.

Dit zegt onderzoek door Fidelity

Tot die conclusie komt ook Fidelity. De Amerikaanse zakenbank deed een tijd geleden onderzoek naar het januari-effect op de lange termijn en nam daarbij alle beursjaren van de S&P 500 sinds 1945 onder de loep.

Hieruit bleek dat in 75% van de jaren waarin de S&P 500 een positieve januarimaand kende, de index het kalenderjaar ook met winst afsloot. De correlatie was het sterkst in jaren waarbij de index in de eerste beursmaand met meer dan 5% opliep.

Slechts in twee beursjaren sinds de Tweede Wereldoorlog hebben aandelen na een positieve januarimaand het beursjaar afgesloten met een verlies van minimaal 10%. Beide keren (1966 en 2001) vertonen een opmerkelijke gelijkenis: de markt bleek er al een sterke meerjarige stierenmarkt op te hebben zitten. Hier zou dus ook sprake kunnen zijn van een gezonde correctie.

Omgekeerd bleek - net als bij de AEX-index - een slechte januarimaand geen beste barometer te zijn voor de rest van het beursjaar. In 12 van de laatste 26 jaren met een negatief rendement in januari (bijna de helft dus), eindigde de S&P 500 toch met winst - vaak zelfs met een forse winst.

De verklaring die Fidelity geeft voor het feit dat een positieve januarimaand een betere voorspeller is dan een slechte eerste beursmaand, is dat beurskoersen historisch gezien oplopen. Wall Street heeft sinds de Tweede Wereldoorlog slechts 17 slechte beursjaren gekend.

En dan is er ook nog de 'eerste 5 dagen van het jaar-barometer'

Naast de januari-indicator is er ook nog de 'eerste 5 dagen van het jaar'-barometer. Die gaat ervan uit dat de eerste vijf beursdagen van het jaar een goede indicatie geven van de rest van het beursjaar: zitten de beurzen in de eerste vijf handelsdagen van het jaar in de lift, dan is de kans groot dat ook het beursjaar in het groen wordt afgesloten.

Ook deze indicator is niet volledig uit de lucht gegrepen. Bekijken we het koersverloop van de S&P 500 sinds 1950, dan blijkt dat in meer dan 67% van de gevallen de richting in de eerste vijf dagen van het jaar overeenkomt met die van de rest van het jaar.

Als deze beurswijsheid dit jaar opgaat, dan ziet het er niet best uit, zo blijkt uit een inventarisatie van technisch analist Royce Tostrams op IEX.nl. De Dow Jones-index verloor 0,15% in de beursweek van dit jaar, de S&P500 daalde met 1,8% en de Nasdaq ging zelfs met ruim 4,5% onderuit.

In Europa is het een mixed bag. De AEX-index daalde met 1,19% en de Bel20 met 0,09%. Maar de Duitse DAX (+0,5%), Franse CAC40 (+0,93%) en Britse FTSE100 (+1,32%) lagen er prima bij.

Tostrams concludeert hieruit dat 2022 een beweeglijk beursjaar lijkt te worden, waarbij de techsector niet op de eerste plaats zal staan, maar dat Europa zich wel sterker zou kunnen ontwikkelen dan Wall Street.

Hij wijst er overigens wel op dat dit losstaat van de indicatoren waar technisch analisten normaal gesproken naar kijken, want die wijzen juist in een overwegend positieve richting.

Wat moeten we met dit soort beurswijsheden?

Er is onmiskenbaar een positieve correlatie tussen een goede eerste beursmaand cq eerste vijf handelsdagen en het verloop van de beurs in de rest van het jaar. Maar er is geen sprake van een wetmatigheid.

En zelfs als de beurswijsheid klopt, valt nog te bezien of echt sprake is van een kalendereffect. Er kunnen allerlei externe factoren zijn die een groot stempel op de beurs drukken, maar die niets met de periode van het jaar te maken hebben. Denk bijvoorbeeld aan de coronacrisis die in 2020 toesloeg en beleggers volkomen verraste. De AEX-index daalde in januari, maar wist na maart flink te herstellen, waardoor 2020 toch nog kon worden afgesloten met een winst van 3%.

Kijk liever naar de cijfertjes dan naar de kalender

Het is met beleggen daarom verstandiger om te kijken naar de cijfertjes dan naar de kalender. Wat zijn de onderliggende redenen van een koersstijging of -daling?

Daarnaast is het sowieso tricky om te proberen om de markt te timen. Het beleggingssentiment kan grillig zijn. En er kunnen allerlei onverwachte gebeurtenissen opduiken die het sentiment plotseling laten draaien, zoals een pandemie, oorlog, natuurramp of schandaal bij een groot bedrijf.

Veelvuldig in- en uitstappen op basis van kalendereffecten is bovendien een dure aangelegenheid. Bij diverse brokers wegen de transactiekosten niet of nauwelijks op tegen het potentiële rendement.

Daarnaast loop je het risico dat veel meer beleggers op een kalendereffect speculeren, waardoor een deel van de winst al is ingeprijsd voor de maand goed en wel is begonnen. Bekijk beurswijsheden dus met een knipoog.