In de periode 2010-2017 hadden robotbedrijven een gouden tijd op de beurs, waarbij de koersen van Japanse robotmakers meerdere keren over de kop gingen. De adoptie van robots in fabrieken kwam namelijk in een versnelling.
Gaan aandelen van robot- en automatiseringsbedrijven een renaissance meemaken door de komst van kunstmatige intelligentie (AI)? Gaat de komst van AI gedreven humanoids (robots die lijken op mensen) ervoor zorgen dat we robots op veel meer plekken op de werkvloer zullen gaan terugvinden? Siegfried Kok van het fonds OBAM schreef op IEX Profs over de toenemende inzet van robots.
Minder mensen, dus meer robots
In het begin van deze eeuw werden robots voornamelijk in de auto-industrie ingezet om de kwaliteit van de productie te vergroten. De vraag naar robots nam toe toen goedkopere arbeid schaarser werd. Met name in China was de tijd van lage arbeidskosten voorbij. Toen werd het ook vanuit financieel oogpunt aantrekkelijk om te gaan automatiseren.
In de afgelopen tien jaar speelde het tekort aan werknemers steeds een grotere rol., zeker in vergrijzende landen, waar ook China bij hoort als gevolg van het voormalige éénkindbeleid. Hierdoor verdwijnen er al sinds 2015 meer mensen van de arbeidsmarkt dan erbij komen.
Bijna de helft van alle robotica en automatiseringsapparatuur wordt momenteel in China verkocht. Het land is daarmee veruit de grootste eindmarkt.
Innovatie
Het woord robot is afkomstig van het Tsjechische woord robota, dat werken betekent. Het concept robot is al meer dan honderd jaar oud, maar in 1961, toen de computers opkwamen, introduceerde General Motors ‘s werelds eerste industriële robot.
Industriële robots zijn ontworpen om autonoom te werken in een afgesloten ruimte; ze zijn goed in eenvoudige, repetitieve taken. Pas in 2004 werden de eerste cobots (collaboratieve robots) ontwikkeld. Die kunnen samenwerken met mensen, waardoor werkruimtes niet afgesloten hoeven te worden.
Cobots werden veel langzamer populair dan verwacht, voornamelijk omdat ze nog niet breed ingezet konden worden. De functionaliteit was in veel gevallen nog te beperkt. Uiteindelijk is tot op heden nog maar ongeveer 10% van alle robots cobots.
Hallo humanoids
Wat betreft de bredere inzetbaarheid, zou de komst van de humanoids verandering kunnen brengen. Dit zijn mensachtige robots die nauwkeuriger en ingewikkelder taken kunnen doen, en daarbij door AI ook nog eens zelflerend zijn.
 |
|
Asimo ontmoet president Obama, 2014
|
De samenwerking tussen roboticabedrijven en technologiegiganten als Nvidia heeft geleid tot een versnelling in de ontwikkeling van dit soort robots. De eerste echte humanoid (de Asimo) was in 1980 al ontwikkelt door Honda en is recentelijk met pensioen gegaan. Volgens het recente rapport Humanoids: Investment Implications of Embodied AI van Morgan Stanley ijn er op dit moment 16 serieuze bedrijven die een humanoid in ontwikkeling hebben. Zo heeft Tesla de AI-gestuurde humanoid Optimus, die naar verwachting in 2025 op de markt zal komen.
Het verschil tussen een kunstmatig intelligente cobot en een humanoid is eigenlijk alleen de vorm. Het Japanse Yaskawa Electric traint bijvoorbeeld een zelflerende cobot die beslissingen kan nemen op basis van wat de camera ziet. Maar die ziet er niet uit als een mens, en is daarom geen humanoid.
Ook het vooraanstaande AI-chipbedrijf Nvidia ziet grote kansen in de robotica-sector. Afgelopen maart kondigde het bedrijf het Omniversum-platform aan, dat het besturingssysteem van de roboticawereld moet worden. Nvidia Omniversum zal vooraf getrainde modellen bevatten, en is de plek waar robots leren hoe ze robots moeten zijn.
Stevige concurrentie
De concurrentie in de robotindustrie is groot en de sector is gefragmenteerd, waardoor de prijzen doorgaans elk jaar wat dalen. De winstmarges zijn ook over het algemeen niet erg hoog.
Enerzijds zijn er de westerse merken die als betrouwbaar bekend staan en kwaliteit leveren, anderzijds zijn er de spelers (in China al meer dan honderd) die veel goedkopere robots maken van lagere kwaliteit en met minder functionaliteiten.
Het verschil in kwaliteit tussen de westerse en de Chinese merken is wel kleiner geworden de afgelopen jaren, waardoor de Chinese bedrijven marktaandeel hebben gewonnen.
Nu er humanoids op komst zijn ontstaat er een nieuw veld, waarin ook technologiebedrijven aan robots werken. De meeste start-ups werken met Nvidia en/of OpenAI.
Nu nog economisch sensitief
Er zit een cyclisch element aan automatisering. Als de economische groei wereldwijd onder druk komt, wordt er minder geïnvesteerd door bedrijven. In de VS zorgen de hoge rente, tekorten aan arbeidskrachten (om constructieprojecten te starten) en afzwakkende economische groei momenteel voor een afname van robotorders.
Ook heeft de sector vaak te maken met sterke capaciteitsopbouw en vervolgens weer -afbouw. Ten tijdee van Covid werd er bijvoorbeeld veel geïnvesteerd in elektronica in China. Als gevolg van thuiswerken steeg de vraag naar computers en de transitie naar 5G-smartphones explosief. Ook namen de investeringen in de productie van elektrische auto’s toe, waar veel robots voor gebruikt worden.
Het afgelopen jaar namen deze investeringen weer fors af en daalden robotverkopen sterk. Naar verwachting nemen deze pieken en dalen af naarmate de inzet van robots breder wordt in de maatschappij.
Snelle acceptatie
De ontwikkeling van humanoids betekent dat robots in een veel groter aantal sectoren toegepast kunnen worden. Ook minder makkelijk te automatiseren taken behoren nu tot de mogelijkheden. Bedrijven die humanoïde robots ontwikkelen kunnen gaan profiteren, al is het lastig in te schatten welke bedrijven de winnaars zullen zijn. De toeleveranciers van robotbedrijven, zoals makers van onderdelen voor de fijne motoriek, kunnen ook op belangstelling rekenen.
Bedrijven die humanoids gaan toepassen - bijvoorbeeld horeca, ziekenhuizen, e-commerce en logistiek - kunnen hun kosten flink verlagen en personeelstekorten oplossen. Gezien het menselijke uiterlijk van de humanoids zal de acceptatie ervan waarschijnlijk ook sneller gaan.
Powered bij AI
De ontwikkelingen gaan snel. Zo werken er al een paar jaar 1,5 miljoen mensen bij Amazon, maar is het aantal robots dat er werkt snel gestegen tot ongeveer 750.000 stuks. Amazon gaf in 2023 naar schatting zo’n 9 miljard dollar uit aan robottechnologie en ontwikkeling.
Daarmee is niet zeker dat de adoptie van humanoids veel sneller zal gaan dan die van cobots, maar de kansen daarop zijn gezien de huidige ontwikkelingen in AI wel een stuk groter geworden.
Lees ook: Verovert Frankenstein 2.0 de beurs?