Oud CDA-minister Bert de Vries: Het europroject is mislukt, terug naar de gulden
Co Welgraven
22 mei 2020, 17:37
Als minister van sociale zaken was Bert de Vries begin jaren negentig nauw betrokken bij de discussie over de monetaire eenwording in Europa en de invoering van de euro. Met zijn collega en partijgenoot Koos Andriessen van economische zaken had hij wel wat aarzelingen over het project, want ging het allemaal niet te snel met die nieuwe eenheidsmunt, was Europa er wel klaar voor? Maar de twee CDA’ers gingen uiteindelijk toch akkoord.
Dat betreurt de inmiddels 82-jarige De Vries, een kleine dertig jaar later: “Ik heb er achteraf spijt van dat ik me niet meer verzet heb, ik neem dat mezelf kwalijk. Het was een van de meest ingrijpende beslissingen die we in die kabinetsperiode hebben genomen, met heel grote gevolgen. We hebben daar te gemakkelijk mee ingestemd.”
Waarom hebt u er spijt van?
“Het project loopt vast, het kan zo niet doorgaan. Er waren al enorme spanningen tussen de noordelijke en zuidelijke lidstaten en die zijn door de coronacrisis alleen maar verergerd. Die zuidelijke landen zitten zo ongelooflijk diep in de staatsschulden, die redden het niet meer op eigen houtje, ze willen hulp van de noordelijke, maar krijgen die niet of onvoldoende, het Verdrag van Maastricht verbiedt het ook. De Europese Centrale Bank springt dan bij, maar gaat daarmee haar boekje te buiten, zegt het Duitse Constitutionele Hof.
“Alles wordt ondergeschikt gemaakt aan het bij mekaar houden van die muntunie, koste wat het kost. We krijgen geen rente meer op ons spaargeld, onze pensioenen worden gekort, bedrijven worden gestimuleerd zich vol te proppen met schulden en dat allemaal om de rente zo laag te houden dat de staatsschuld van Italië nog betaalbaar blijft. Vroeg of laat gaat dit helemaal fout. Dit is niet houdbaar.”
Wat is het alternatief? Terug naar de gulden?
“Niet helemaal, dat zou te rigoureus zijn. Ik denk dat je de euro best kunt blijven gebruiken voor het afwikkelen van het internationale betalingsverkeer. Maar voor het binnenlandse verkeer zou je kunnen terugvallen op nationale munten.”
Dus als ik naar Albert Heijn ga, betaal ik weer met de gulden. En op de Franse camping?
“Net als vroeger betaal je daar met Franse franken. Je bank koopt die van De Nederlandsche Bank die in ruil daarvoor tegen een vaste koers euro’s heeft overgeboekt naar de Franse centrale bank.”
Ik hoor tegenstanders van de euro als Thierry Baudet en Geert Wilders al juichen: een minister die verantwoordelijk was voor de invoering van de euro, komt daar nu op terug. Voor hen is dit een godsgeschenk.
“Als een project mislukt is, moet je er een eind aan durven maken. Vanwege het feit dat Baudet en Wilders van de euro af willen kun je toch niet vasthouden aan het idee dat de euro een succes is? Trouwens, ik denk niet dat ze blijven juichen als ze horen wat ik verder voorstel. Ik wil geld en energie vrijmaken om ándere en zinnige dingen te doen in Europees verband, op milieugebied bijvoorbeeld. Ik ben niet tegen Europa, integendeel.”
Is uw voorstel niet het begin van het eind? Het begint met het deels afschaffen van de euro, het kan eindigen met het failliet van de interne markt en het opnieuw installeren van slagbomen aan de grenzen. Daar gaat de Europese integratie die voor 75 jaar vrede op dit continent heeft gezorgd.
“Van die 75 jaar hebben we het 55 jaar zonder euro gedaan, dat ging prima. Ik zie natuurlijk het gevaar dat mensen hiermee aan de haal gaan. Maar dat kan geen reden zijn om tegen beter weten in vast te houden aan een project waardoor de volken van Europa de afgelopen tien jaar alleen maar tegen elkaar opgezet zijn.”
Zo erg is het volgens u?
“Grieken hebben de pest gekregen aan Duitsers. En Italianen en Spanjaarden hebben nu de pest aan Wopke Hoekstra.”
Hebt u begrip voor zijn opstelling?
“Niet voor de manier waarop hij het gezegd heeft, dat was veel te bot. Heel begrijpelijk dat landen als Spanje, Portugal en Italië kwaad waren. Politici in Duitsland en Nederland schetsen altijd een verwrongen en eenzijdig beeld van de oorzaken van de moeilijkheden in de zuidelijke lidstaten. Dat is echt niet alleen maar een kwestie van wanbeleid en laten we er maar op los leven want we worden toch wel geholpen. Dat is een karikatuur. Er zijn veel andere oorzaken.