Onlangs deed het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening (kifid) weer twee uitspraken in claims betreffende risicovolle obligaties. In het ene geval betrof het een vermogensbeheerrelatie, in het andere geval een adviesrelatie.
De perpetuele leningen (kortweg: perpetuals) die onderwerp zijn van bovengenoemde uitspraken, maar ook steepeners en floaters, zorgen al bijna een decennium voor tal van schadeclaims bij de burgerlijk rechter en het kifid. Beleggers stellen doorgaans dat hun beleggingsadviseur of vermogensbeheerder de effecten ten onrechte geafficheerd heeft als geschikte ‘veilige obligatie’, zonder de complexe karakteristieken voldoende uiteen te zetten. Karakteristieken die onder omstandigheden veel grotere risico’s met zich meebrengen dan traditionele obligaties met een vaste coupon en een vaste looptijd. Beleggers ervaren pas gaande de rit dat onder omstandigheden de verhandelbaarheid sterk kan afnemen, de couponuitkeringen kunnen worden gestaakt en rentewijzigingen forse implicaties kunnen hebben op de koers.
Kredietcrisis: risicovolle obligaties kelderen als een baksteen
De beleggingsverliezen die met name vanaf de kredietcrisis gepaard gingen met deze risicovolle obligaties, werden door beleggers en masse verhaald op hun adviseur of beheerder. De koers van veel van de door banken uitgegeven complexe leningen kelderde in die tijd als een baksteen. Omdat de aangesproken beleggingsondernemingen veelal niet in staat zijn om met documentatie te staven dat er op niet mis te verstane wijze werd gewaarschuwd voor de risico’s die inherent zijn aan deze obligaties en omdat de instrumenten vaak simpelweg als vervanging voor traditionele obligaties werden gehanteerd, trokken beleggers in rechte vaak aan het langste eind.
Risicovolle obligaties: glad ijs
Adviseurs en beheerders die steepeners, floaters of perpetuals adviseren aan hun niet-professionele cliënten, of deze instrumenten opnemen in de vermogensbeheerportefeuilles van deze groep beleggers, begeven zich op glas ijs indien de belegger niet volstrekt helder wordt uitgelegd wat de negatieve consequenties van deze obligaties onder omstandigheden zijn. Deze uitleg dient schriftelijk herleidbaar te zijn. Ook als er een te grote nadruk risicovolle leningen in de portefeuille zit en er sprake is van een defensieve portefeuille of bijvoorbeeld een inkomens- of pensioendoelstelling, kan er sprake zijn van een niet redelijk en niet bekwaam handelen van de desbetreffende professional.
Waar de Klachtencommissie DSI in 2007 nog oordeelde dat “de onderhavige obligatielening enige bijzondere voorwaarden bevat die aanleiding kunnen zijn tot het afzien van belegging daarin”, oordeelt het kifid al jaren meer onomwonden dat de belegger risico’s loopt die onder omstandigheden niet onderdoen voor het risico dat is verbonden aan beleggingen in zakelijke waarden.
Beleggingsobligaties en coco’s
Het voorgaande geldt evenzeer voor de relatief nieuwe soorten risicovolle obligaties, namelijk de beleggingsobligatie en de coco. Beleggingsobligaties – zo betiteld door de AFM - bieden de belegger de mogelijkheid om collectief te investeren in bijvoorbeeld landbouwgrond, zonnepanelen of vastgoed, vanaf een tegenwaarde van ten minste 100.000 euro. De aanbieders hanteren deze structuur om zodoende buiten de vergunningsplicht van de AFM te blijven als beheerder van een beleggingsinstelling of aanbieder van beleggingsobjecten. Een coco – voluit: contingent convertible obligatie - is door banken uitgegeven schuldpapier dat afhankelijk van de kapitaalratio’s kan worden omgezet in aandelen en onderhavig kan zijn aan forse afschrijvingen op de hoofdsom. De AFM pleit inmiddels voor extra beleggersbescherming en alertheid bij adviseurs en beheerders voor zowel beleggingsobligaties als coco’s.
Slotsom: de ene obligatie is de andere niet en veel risicovolle obligaties zijn niet geschikt voor niet-professionele beleggers. De beleggingsonderneming die zijn cliënt terwille wil zijn in de zoektocht naar een interessante coupon, moet behoedzaam te werk gaan en de wensen van de cliënt scherp in beeld hebben, alvorens deze effecten te adviseren of op te nemen in de beleggingsportefeuille.
Meld u aan voor de Belegger.nl dagelijkse nieuwsbrief
en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op de beurs!