Beeld: iStock
Wat weten we over het bestaan van de zogenaamde witte raven, degenen die een compleet andere aanpak met succes toepassen?
Ter inleiding vermeld ik graag een experiment dat uit twee delen bestaat. In fase 1 krijgt u de keuze tussen twee mogelijkheden:
- A. U krijgt €100 van mij toebedeeld
- B. We spelen ‘kruis of munt’ en in geval van ‘kruis’ krijgt u €200, in geval van ‘munt’ €0
In fase 2 draaien we de rollen om waarbij u de volgende keuze krijgt:
- A. U betaalt mij €100
- B. We spelen ‘kruis of munt’ en in geval van ‘kruis’ betaalt u mij €200, in geval van ‘munt’ €0
Dit experiment geeft volgende resultaten:
Fase 1: een overweldigende meerderheid kiest voor A (“u krijgt €100”) en dat lijkt redelijk voor de hand liggend. Het adagium safety first is hier van toepassing: men wil zeker niet het risico nemen om met niets achter te blijven terwijl er €100 voor het oprapen ligt.
Fase 2: een meerderheid kiest hier toch voor B (“we spelen kruis of munt”). De redenering luidt nu “ik betaal niet graag en hoop op de kans dat ik niets hoef te betalen”.
Deze resultaten zijn niet fictief en komen uit studies van Daniel Kahneman, die voor zijn bijdragen via de leerschool van Behavioral Finance in 2002 een Nobelprijs ontving.
De discrepantie tussen beide uitkomsten is opvallend: indien men het kruis-of-muntspel oneindig herhaalt, zal de uitkomst altijd gemiddeld €100 zijn, te ontvangen of te betalen. Optie A is vanuit statistische hoek dus sowieso de logische keus in beide gevallen.
Deze schijnbare irrationaliteit is tevens van belang wanneer we vandaag naar het universum van professioneel vermogensbeheer kijken uit verschillende invalshoeken.
Grijze muizen en vermogensbeheer
Professionele vermogensbeheerders worden vaak gestuurd door zogenaamde benchmarks. Dat concept heeft ettelijke jaren na de financiële crash van 2008 onder vuur gelegen. De kritiek luidde toen dat men dit concept slaafs – zoals grijze muizen – volgde terwijl de wereld juist nood had aan een nieuwe en actieve kijk op de zaak.
Actief beleggen en risico’s nemen - namelijk afwijken van de bestaande benchmarks - werd het nieuwe credo. Vaak had hoogmoed hier echter ook de hand in, met het idee dat “de wereld fout draait en ik mijn portefeuille ga samenstellen in de richting waarin de wereld zou moeten draaien”.
De wereld draait echter door, of ze nu juist of fout draait. Dat leidde ertoe dat professionele vermogensbeheerders tot op vandaag gangbare benchmarks schaduwen met beperkte afwijkingen met het oog op risicocontrole. Daarbij denken ze uiteraard ook aan hun carrière, want een gok die dramatisch afloopt, kan hun carrière in de sector kraken en onherstelbare schade toebrengen.
Analoog aan hoe de wereld zou moeten draaien nog een quote die al dan niet terecht toegeschreven wordt aan JM Keynes: “The market can stay longer irrational than you can stay solvent”. €100 is bijgevolg te verkiezen boven zowel €0 als €200.
From hero to zero
Kleine beleggers komen vaak met verhalen over hun portefeuille – die absoluut geen afspiegeling is van de benchmark – en die het het voorbij jaar dubbel zo goed heeft gedaan als bijvoorbeeld de Bel20 of de Eurostoxx600-index. Die succesverhalen zijn van alle tijden, maar laten we niet vergeten dat diezelfde personen hun verliesverhalen vergeten vermelden (en die zijn er zeker!).
De vraag die nu voorligt: wat weten we over het bestaan van de zogenaamde witte raven, degenen die een compleet andere aanpak met succes toepassen?
Ieder jaar vinden we er wel een paar die er via actief beheer in slagen om de markt te kloppen. De witte raven die dat consistent doen op een termijn van 3,5 en 10 jaar zijn echter zeer dun gezaaid, zeker wat de aandelenmarkt betreft.
Zoals onderstaande tabel aantoont, slaagt meer dan de helft van de fondsen er over een periode van 1 jaar niet in om hun benchmark (Comparison Index) te kloppen. Over een periode van 15 jaar is dat zelfs meer dan 90%.
Bron: The American Enterprise Institute, 18/10/2018
Extreme witte raven
Ten slotte is er nog een categorie van extreme witte raven zoals de volgende anekdote bewijst. Crispin Odey was een van de weinige helden in 2008 toen zijn hefboomfonds het jaar afsloot met een winst van 54,8%. De man kende nog enkele succesvolle jaren, maar dan kwamen 2016 en 2017.
In die periode van relatief goed risicosentiment presteerde de S&P500 respectievelijk 9,54% en 19,42% op jaarbasis. Het vlaggenschip van Odey slaagde er echter in om in beide jaren respectievelijk een rendement van -49,5% en -20,5% neer te zetten, ondanks het actieve beheer met een hefboomsausje. Zijn asset management-boetiek, die in de hoogdagen nog goed was voor £13,5 miljard, werd eind vorig jaar opgedoekt wegens roekeloos financieel beheer en grensoverschrijdend gedrag.
De grijze muis heeft dus misschien toch wel bestaansrecht in een wereld van onzekerheid en volatiliteit. Kahneman heeft trouwens heel wat quotes op zijn naam staan die de beperktheid of onvolmaaktheid van de mensen in alle opzichten onder de aandacht brengen en die ons tot nederigheid aanzetten:
“We are prone to overestimate how much we understand about the world and to underestimate the role of chance in events; the illusion that we understand the past fosters overconfidence in our ability to predict the future.”
Lees ook: 5 zekerheden in onzekere tijden
Christofer Govaerts is Chief Economist & Investment Strategist bij Bank Nagelmackers. Deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.
Meld u aan voor de Belegger.nl dagelijkse nieuwsbrief
en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op de beurs!