"TomTom, een decennium kampioen kapitaalvernietiging aan het Damrak"
Onder deze kop geeft de VEB een beoordeling van TomTom op basis van diverse criteria. Gisteren postte ik hier al een samenvatting. Rest nog het laatste criterium, wellicht de meest interessante: concurrentievoordelen. Men begint hier met de volgende nogal zwartgallige tekst:
TomTom heeft massieve investeringen gedaan om een kaartendatabase te bouwen. Het blijkt echter lastig om een behoorlijk rendement te peuren uit dit bezit. TomTom beschikt over geen enkel duurzaam concurrentievoordeel.
Ter onderbouwing onderscheidt de VEB vervolgens: immateriële activa, overstapdrempels, kostenvoordelen, netwerkeffecten en 'efficiënte schaal'. Deze worden echter niet systematisch afgewerkt, het zijn nogal rommelige stukjes tekst.
Bij het punt immateriële activa heeft men het over de kaartendatabase en de ontwikkelingen t.b.v. zelfrijdende auto’s (real time kaarten, overname Autonomous), en de partnerschappen met partijen als Baidu, Microsoft, Bosch en de 'grafische kaartenmaker'(?) Nvidia. Vervolgens noemt men de geleidelijke teruggang bij consumer en de mislukking bij sports, waarna men dit stukje besluit met:
De drie overige activiteiten – Automobiel, Telematics en licentieverkopen – zullen voor groei moeten zorgen. De divisie Automobiel bouwt navigatiesystemen […] die voor groei van de "top line" in de komende jaren zal moeten zorgen. Hoewel de resultaten verbeteren blijven de activiteiten onderaan de streep echter verlieslatend. TomTom's onderhandelingspositie tegenover de autogiganten lijkt dus beperkt.
De laatste zin volgt niet op logische wijze uit het voorgaande. Hier zat iemand lekker te typen zonder nog kritisch naar z'n eigen gedachtegang te kijken, denk ik.
Bij het puntje overstapdrempels erkent men dat deze voor klanten bij alle bu's behalve consumer behoorlijk hoog zijn, maar eindigt men met de rare conclusie:
Hoewel er mogelijk één concurrentievoordeel in de vorm van overstapdrempels in de meer software gerelateerde activiteiten (Telematics en licentieverkopen) zit, is dit gezien de magere ROIC op dit moment nog niet voldoende om dit voordeel ook op groepsniveau toe te kennen.
Waarom noem je de afzonderlijke puntjes dan, als het ROIC-argument allesoverheersend is?
Op netwerkeffecten, 'efficiënte schaal', en kostenvoordelen door schaalgrootte gaat men vreemd genoeg helemaal niet nader in, maar men schrijft wel:
“We opereren in een hoog dynamische en concurrerende industrie die wordt gekenmerkt door de convergentie van technologieën, de consolidatie van concurrenten en nieuwe disruptieve technologieën en innovaties”, aldus de eerste zin in het gedeelte van het jaarverslag over de strategische risico’s (vertaling uit het Engels).
Iets minder omslachtig geformuleerd: TomTom opereert in een markt waar geld verdienen buitengewoon lastig is. Het concern zag de omzet dalen van 1,7 miljard euro in 2007 tot onder de één miljard euro eind 2016. Na een ineenstorting van de verkoop van de bekende navigatiekastjes door de komst van gratis navigatie-apps op smartphones is topman Harold Goddijn driftig op zoek naar nieuwe verdienmodellen om zijn digitale kaartendatabase te laten renderen.
Dit gaat dus weer over het verdienend vermogen. Dat is idd de issue. Op de langere termijn ben ik redelijk optimistisch, zie alle exercities in de Rekenkamerdraad waar ik ook aan mee deed. Maar dan hebben we het over 2021-2025. Dit VEB-verhaal gaat meer over de komende jaren.
Iedereen die nu zegt: dat is al jaren zo, altijd is het: “later wordt het mooier”, moet ik gelijk geven. Ook ik ben in TT teleurgesteld, zeker na 2015. Maar alles in ogenschouw nemend, alle nieuwe contracten, de technische samenwerking met Bosch etc., hou ik mijn hoop en mijn ijzeren voorraad vast. Laat de VEB zich maar gaan voorbereiden op de AVA, daar hebben ze mijn steun.