3e Deel"
De uitgaven aan geneesmiddelen verklaren de stijgende zorgkosten niet
6. Veel medicijnen worden juist goedkoper
Veel aandacht gaat uit naar de prijzen van nieuwe, dure geneesmiddelen, vaak tegen zeldzame aandoeningen. Die uitschieters ontnemen het zicht op het feit dat veel medicijnen in de loop der jaren goedkoper worden, soms als gevolg van concurrentie en soms door het verlopen van de patenten. Momenteel dalen bijvoorbeeld de prijzen van dure, veel gebruikte ontstekingsremmers tegen reuma. De totale kosten daarvan waren opgelopen tot meer dan €500 mln per jaar.
Dankzij de dalende prijzen van oudere middelen stijgen de totale Nederlandse uitgaven aan medicijnen slechts mondjesmaat. Dat is al jarenlang het geval. Zo betogen de farmabedrijven dat de uitgaven in tien jaar tijd slechts 10% zijn gestegen, van circa €4,8 mrd in 2007 tot €5,3 mrd in 2017.
Het Zorginstituut gaat uit van iets andere cijfers en meldt een stijging van €4,5 mrd in 2012 tot €5,1 mrd in 2016. Dat is een toename van 13% in vijf jaar tijd. Nog altijd heel beperkt, vooral omdat de uitgavenstijging vooral voortkomt uit toenemend gebruik van medicijnen. De samenleving vergrijst immers.
Om de uitgaven aan medicijnen van ruim €5 mrd nog even in perspectief te plaatsen: de totale collectieve zorgkosten bedragen dit jaar naar verwachting €71,7 mrd.
7. Angstbeeld wordt nog geen werkelijkheid
Boven de discussie hangt steeds het angstbeeld dat de uitgaven binnenkort alsnog gaan exploderen. Tot nu toe valt de uitkomst steeds mee. Dat lijkt ook momenteel het geval. Het ministerie van VWS verwacht dat de totale zorgkosten in 2021 uitkomen op €79,8 mrd. Dat is een toename van €8,1 mrd ten opzicht van 2018. De uitgaven aan geneesmiddelen zullen volgens prognoses van het Zorginstituut de komende vier jaar met grofweg €500 mln toenemen.
Het overgrote deel van de stijgende zorgkosten (€7,6 mrd van de €8,1 mrd) komt dus niet voort uit hogere prijzen en toenemende gebruik van medicijnen. Waarom doen we dan toch steeds weer alsof dure pillen de gezondheidszorg onbetaalbaar maken?
?
Beschikbaarheid medicijnen neemt af
8 Beschikbaarheid van medicijnen neemt af
Er zit een keerzijde aan de nadruk die in Nederland wordt gelegd op de kosten van geneesmiddelen. Dat is dat farmaceutische bedrijven niet langer in staat of bereid zijn hun medicijnen te leveren.
Het is geen denkbeeldig gevaar. De tekorten aan geneesmiddelen zijn afgelopen jaren sterk gestegen, volgens de apothekersorganisatie KNMP tot 732 gevallen vorig jaar. Een belangrijke oorzaak is het zogenoemde preferentiebeleid, een succesvol beleid waarmee Nederland de prijzen van generieke, patentvrije medicijnen sterk heeft weten te beteugelen. De prijzen van dit soort goedkope middelen zijn inmiddels zo laag dat het hele systeem kwetsbaar is geworden. Apothekers en huisartsen hebben al herhaaldelijk alarm geslagen.
Bij nieuwe dure geneesmiddelen tegen bijvoorbeeld kanker gebeurt iets vergelijkbaars. Na goedkeuring van een nieuw medicijn, kunnen patiënten er vaak nog niet over beschikken. Dat komt doordat de onderhandelingen over prijskortingen lang duren. Minister Bruno Bruins heeft dit jaar aangekondigd bij de introductie van nieuwe medicijnen vaker te gaan onderhandelen over lagere prijzen.
Op dit moment duren zulke onderhandelingen gemiddeld 506 dagen. Voor patiënten komt dat neer op een wachttijd van anderhalf jaar.