Beeld: iStock
Sinds de uitbraak van de oorlog in Oekraïne twee jaar geleden heeft de energiesector ingrijpende veranderingen ondergaan. De milieu-uitdagingen zijn nog prangender geworden. Technologie heeft voor grote productiviteitswinsten gezorgd. Bovenal zijn de politieke allianties van gisteren niet meer die van vandaag. Er tekent zich een nieuwe geopolitiek van energie af, gecentreerd rond de Verenigde Staten.
De Verenigde Staten, het nieuwe epicentrum van de wereldwijde energiemarkt
Dat is een hele prestatie. De Verenigde Staten zijn erin geslaagd om zelfbedruipend te worden op het vlak van energie en produceren meer olie dan enig ander land in de geschiedenis. In 2023 bedroeg de Amerikaanse olieproductie 12,9 miljoen vaten per dag - de gecombineerde productie van Saoedi-Arabië en Rusland.
Hoe verklaar je dat? De Amerikanen vertrouwden op innovatie en overheidssubsidies om de productie snel op te voeren. Dit is zelfs een van de redenen waarom de Amerikaanse economie het momenteel beter doet dan de rest van de wereld.
Innovatie in de energiesector wordt gekenmerkt door een snelle omzetting in productiviteitswinst. Vandaar dat de productiviteit in de Verenigde Staten op kwartaalbasis rond de 3-4% ligt... terwijl die in de eurozone negatief is.
In Europa is het beeld dus somberder. Landen die netto-olie-exporteurs zijn, zijn netto-importeurs geworden, zoals het Verenigd Koninkrijk, waar onvoldoende in de sector wordt geïnvesteerd.
Europa heeft zeker een herhaling van de energiecrisis in de winter van 2023-2024 voorkomen. Maar terwijl we vroeger afhankelijk waren van Rusland, zijn we vandaag afhankelijk van de VS. De Verenigde Staten zijn nu goed voor bijna 50% van de totale import van vloeibaar aardgas door Europese landen, vergeleken met 27% drie jaar geleden.
Dit is een precaire situatie voor Europa die opnieuw de kop kan opsteken tijdens de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Een ander gevolg: de Atlantische Oceaan is het epicentrum van de oliedoorvoer voor Europeanen geworden. Daarom hebben de spanningen in de Rode Zee en het Midden-Oosten een relatief beperkte invloed gehad op de olieprijzen.
De wedloop om uraniumreserves
De tweede verandering is de renaissance van kernenergie na een lange periode in de wildernis na de ramp in Fukushima. Wereldwijd zijn er zestig kernreactoren in aanbouw. Ze zullen 30 miljoen pond uranium per jaar verbruiken wanneer ze operationeel zijn. Probleem: het aanbod is ontoereikend, de vraag exponentieel.
Het gevolg is dat overheden in een wedloop verwikkeld zijn om toegang te krijgen tot uraniumreserves. Dit wordt bevestigd door de tegenslagen van het Westen in Niger, 's werelds zevende grootste uraniumproducent. Eind 2023 had Niger de Franse troepen bevolen te vertrekken. De Amerikanen toonden zich toen niet solidair. Integendeel, ze waren er snel bij om ons te vervangen. Niet voor lang... Een maand geleden werd hen gevraagd het land te verlaten en namen de Russen het over.
Tegen deze achtergrond is het niet verrassend dat de prijs van uranium stijgt. Die staat op het hoogste peil in vijftien jaar. Wat vroeger niet rendabel was, is dat nu wel. Amerikaanse producenten heropenen dus mijnen in Texas, Arizona, Utah en Wyoming. Het zal echter nog enkele jaren duren voordat ze volledig operationeel zijn en het aanbodtekort kunnen verminderen zodat de prijzen omlaag gaan.
De "tegelijkertijd"-strategie
De laatste verandering is de snelheid waarmee opkomende landen de energietransitie inzetten. Het enige verschil tussen hen en westerlingen is dat zij geen tegenstelling zien in het tegelijkertijd inzetten op fossiele brandstoffen en hernieuwbare energie.
India is hier een goed voorbeeld van. Het land investeert veel in schone energie en elektrificatie. 94% van het dichte spoorwegnet is geëlektrificeerd in een recordtijd van tien jaar. Daarentegen is slechts 56% van het Europese spoorwegnet geëlektrificeerd. Dit betekent niet dat India afziet van fossiele brandstoffen. Over een paar jaar is het land klaar om de grootste gasmarkt ter wereld te worden, in plaats van China.
Welke lessen kunnen we hieruit trekken voor Europa?
Te veel dogmatisme is dodelijk. In veel Europese landen werd de uitfasering van kernenergie gestart zonder een serieuze energiestrategie. Politici moeten een duidelijke richting geven.
Het subsidiëren van het gebruik van hernieuwbare energie is een goede zaak. Maar we moeten ook investeren in innovatie en een geïntegreerde productieketen op Europees niveau creëren - wat bijvoorbeeld niet het geval is voor zonne-energie. Tot slot moeten we een energiemix bevorderen die niet alleen afhankelijk is van intermitterende energiebronnen. Dit kan kernenergie omvatten, maar ook biomassa, zoals Frankrijk doet. Mooie topics in de aanloop naar de Europese verkiezingen..
Meld u aan voor de Belegger.nl dagelijkse nieuwsbrief
en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op de beurs!