Uit het FD vanochtend
Arend Clahsen
BOUW
VolkerWessels: abrupte verstoringen door overheid schaden bouwsector
Bestuursvoorzitter Jan de Ruiter en cfo Jan van Rooijen van VolkerWessels tijdens de toelichting op de jaarcijfers
Bestuursvoorzitter Jan de Ruiter en cfo Jan van Rooijen van VolkerWessels tijdens de toelichting op de jaarcijfersFoto: ANP
In het kort
Stikstofkwestie trekt wissel op resultaten bij infratak en schade wordt groter als structurele oplossing uitblijft.De bouw kreeg daarnaast een aantal plotse beleidswijzigingen te verduren in de afgelopen paar jaar.Volgens de top van VolkerWessels remt de snelheid waarmee nieuwe regels elkaar opvolgen innovatie en verduurzaming.
De snelle invoering van het gasverbod, het kort daarop verhogen van de duurzaamheidseisen en het uitblijven van een structurele oplossing in de pfas- en stikstofkwestie raken de bouw stevig. Dat raakt niet alleen de verdiencapaciteit, maar het remt ook het innovatieve vermogen van de sector. Dit stellen bestuursvoorzitter Jan de Ruiter, chief operational officer Alfred Vos en cfo Jan van Rooijen in een toelichting op de eind vorige week gepubliceerde jaarcijfers.
Het op een na grootste bouwconcern van Nederland - alleen BAM Groep is groter - had afgelopen jaar op de Nederlandse inframarkt duidelijk last van de pfas- en stikstofproblematiek. De pijplijn voor grote infra-opdrachten is stilgevallen en er is meer concurrentie bij de resterende projecten.
Volgens De Ruiter stellen sommige opdrachtgevers, zoals gemeentes, nu bewust aanbestedingen uit om over enkele maanden goedkoper in te kopen. 'Zelf vinden zij het waarschijnlijk heel slim, maar wij vinden het ongewenst. Het staat ook haaks op wat zij zelf elke keer roepen, namelijk dat ook zij willen dat er een gezonde bouwsector ontstaat.'
Gasverbod
Het is niet de enige keer dat bouwsector geraakt is door het handelen van de overheid. In 2018 is tamelijk abrupt het gasverbod bij nieuwbouwwoningen ingevoerd. Dat werkte kostenverhogend. Hetzelfde geldt volgens Vos voor milieumaatregelen of voor andere eisen van gemeenten en provincies die op stel en sprong een gedragsverandering wensen.
Volgens Vos lijdt het innovatieve vermogen van de sector onder de stapeling van eisen en het abrupte karakter waarmee ze elkaar opvolgen. Dat moet volgens hem geleidelijker. 'We zien duurzaamheid echt als een kans. Onze mensen zijn heel enthousiast over de verduurzaming, zoals bij de circulaire woning Puurwonen die ons dochterbedrijf De Groot Vroomshoop nu ontwikkelt. Die is zo veel mogelijk van hout. Maar dat abrupte en reactieve van deze wijzigingen komt niemand ten goede. In de aanloopfase kosten innovaties wel geld en verdien je niets.'
Marge onder druk, in 2020 hetzelfde beeld
De ebitda-marge bij VolkerWessels kwam uit op 4,1% - de laagste in jaren - maar bleef nog redelijk overeind doordat de activiteiten in bouw en vastgoed, energie- en telecominfrastructuur en in het buitenland wel goed bleven draaien. Voor 2020 ziet het beeld er hetzelfde uit, mede als gevolg van de stikstofproblematiek. 'Dit jaar zullen we stationair draaien', aldus Van Rooijen.
Drempelwaarde stikstof
Bestuursvoorzitter Jan de Ruiter ziet wat betreft de stikstofproblematiek het liefst dat er een drempelwaarde komt die een geringe extra stikstofneerslag toelaat, met name gericht op bouwprojecten. Hij wijst er dat de bouw met 0,6% amper bijdraagt aan de stikstofdepositie, maar nu wel het hardst wordt geraakt, omdat de Raad van State vorig jaar oordeelde dat Nederland over het geheel te weinig doet om de stikstofneerslag in natuurgebieden aan te pakken. Dat Duitsland ook met zo'n drempelwaarde werkt, wijst er volgens de topman op dat het kan. De stikstofuitspraak van de Raad van State biedt in zijn ogen ook ruimte om onder voorwaarden met een drempelwaarde te kunnen werken. Een onderzoek dat VNO-NCW vorig jaar liet uitvoeren wees daar ook op.
'In de zomer van 2019 waarschuwde ik al voor een ongeluk in slow motion en dat doe ik nu weer', stelt De Ruiter. Hij wijst er op dat de buitenwacht de problemen niet ziet - in het straatbeeld wordt doorgewerkt aan oudere klussen - maar dat dat ze intern zeker spelen. De bezettingsgraad daalt. En elk moment dat een structurele oplossing uitblijft, wordt die schade volgens hem groter. Het gat in de aanbestedingskalender kan wegens vergunningsprocedures niet worden ingelopen.
Stikstofbank biedt nog geen soelaas
De maatregel van de regering om een stikstofbank op te zetten (als ergens stikstofneerslag wordt weggenomen, geeft dat zo deels ruimte om woningen te bouwen of infra aan te leggen) werkt nog niet voor de zeven infraprojecten die voorrang krijgen. De Ruiter: 'Die ruimte is geoormerkt, maar dat betekent niet dat deze aanbestedingen al weer opgestart zijn. Ze liggen nog stil.'
Dat heeft effect op de bezettingsgraad. 'Voor grote opdrachten worden tenderteams geformeerd van soms wel 150 man. Dat zijn geen makkelijk uitwisselbare functies', aldus De Ruiter van VolkerWessels. 'Een zware tendermanager is een ander type medewerker dan onze collega's die een rotonde aanleggen in Appingedam', vult coo Alfred Vos aan. Zwaar materieel en grote installaties komen ook vaker stil te staan.