Beperktedijkbewaking schreef op 20 juni 2018 07:28:
'Wet van Moore': blijvende exponentiële koersgroei bij ASML? – DEEL 1.Potverdrie, wat een negatief verhaal over ASML!
www.barrons.com/articles/tech-today-t..."More important, Li predicts that making transistors smaller, the whole point of ASML’s equipment, will be obviates by new approaches to chip making, things such as Intel’s (INTC) “hyper scaling,” a way to squeeze more transistors in a given area without traditional transistor “shrinks.”
“As the result, they, once adopted, will shift the mix of the WFE market toward non-lithography tools again, and the recovery of "litho intensity" that EUV brings may not last long as many think.”
Wel, we'll see, Mr. Li. Alle trends spreken je tegen. En de warmte-ontwikkeling bij te dicht gepakte transistors ook. Lees maar verder in mijn volgende delen.
Zoals beloofd kom ik terug op een oorspronkelijk door @gastone geplaatste lange-termijnchart, zie:
www.iex.nl/Forum/Upload/2018/10877122...We zien daarin een al 10 jaar bestaand stijgend trendkanaal. Omdat de verticale schaal logaritmisch is, toont de chart in feite een al bijna 10 jaar volgehouden exponentiële groei, met een gemiddelde 'koersverdubbelingstijd' van ongeveer 2,6 jaar.
Kijken we nog wat beter, dan zien we in deze 10 jaar meerdere perioden van 2 à 3 jaar met een nog snellere stijging, elk gevolgd door 20%-30% koersdaling gedurende perioden van ongeveer een half jaar. Het lijkt erop dat we nu in zo'n sterke stijgingsperiode zitten, en de 'gebruikelijke' daling van 20%-30% nog even op zich laat wachten. Tenzij we de laatste dagen al in zo'n daling terecht zijn gekomen, dankzij die oranje gekuifde narcist in Amerika.
Zelfs inclusief die kortstondige dalingen zien we in de langere termijntrend nu dus al bijna 10 jaar lang een koersverdubbeling per (gemiddeld) 2,6 jaar. Het lijkt erop dat deze behoorlijk standvastige groei in rustige tijden de natuurlijke gang van zaken bij ASML begint te worden, want vanaf zomer 2004 tot najaar 2007 (dus tot de financieel-economische crisis in 2008) vertoonde de koers een even sterke procentuele groei. Is daar een fundamentele reden voor? En zal deze trend zich voortzetten? Daar gaat dit verhaal over.
Omdat m'n verhaal langer wordt dan ik eerst dacht, zal ik het over meerdere afleveringen verdelen. Dit is dus deel 1, waarin ik het ga hebben over het technische verband tussen de technologie van ASML en de Wet van Moore. De financieel-economische verbanden zijn ingewikkelder, minder causaal, en komen later aan de orde. Waarbij jullie van harte uitgenodigd worden om mee te denken en mee te posten.
Ook het voorspelde einde van 'Moore' zal in een volgende aflevering aan de orde komen. In hoeverre zal ASML last krijgen van het nakende 'einde' van de wet van Moore, wanneer en hoe dat dan ook precies plaats zal vinden? En wat is nu eigenlijk het verband tussen ASML en Moore?
Bij 'verdubbeling' in de chipwereld denk je onmiddellijk aan de
Wet van Moore: bij chips verdubbelt bijna alles in twee jaar (oorspronkelijk ging het om de transistordichtheid op een chip).
Laten we er eerst eens puur technisch naar kijken. Hoge transistordichtheden ('node densities') worden bereikt door kleinere afmetingen van de transistors zelf en door allerlei andere zaken zoals de 'pakking', beter geleidende verbindingen, minder overlay, etc. (Ik ben geen chip-specialist, maar citeer termen die ik al lezende tegenkwam.)
Op dit moment liggen de dichtheden die bereikt kunnen worden op 50-60 Mtr/mm2, waarbij Mtr staat voor 1 miljoen transistors.
In feite gaat het niet om de afmeting van een schakeling/transistor zelf, maar om de afstand tussen opeenvolgende schakelingen, de zg. pitch. Om zeer kleine pitches te verwezenlijken, moeten de lithografische technieken van ASML de patronen met een zeer hoge resolutie op de wafers kunnen 'branden'. Daarvoor zijn (steeds) kortere golflengtes van het gebruikte ultraviolette plasmalicht nodig (zie bijlage), maar ook andere zaken (zie deel 2).
De term die men gebruikt voor de effectieve resolutie is 'critical dimension' (CD). Ook daarover meer in deel 2. Maar omdat elk goed feuilleton per aflevering een cliffhanger kent, hier nog het volgende:
Bij mijn speur-, lees- en denkwerk kwam ik op frappante kwantitatieve correlaties. Bijvoorbeeld:
Elke halvering van CD**2 (CD in het kwadraat, een maat voor node density op een chip) gaat gepaard met een koersverdubbeling (globaal) van ASML. Althans gedurende elke periode van 2,6 jaar binnen de laatste 10 jaar. En niet zo ongeveer, nee, behoorlijk precies qua meerjarige trend!
Elke halvering van CD gaat gepaard met een koersverviervoudiging (globaal, qua trend, kortetermijnfluctuaties daargelaten). Althans de laatste 10 jaar, ongeacht waar je het beginpunt van de daarvoor benodigde 5,3 jaar legt. Leg je het beginpunt drie jaar geleden, dan heb je goede redenen om te hopen dat deze trend ook de resterende 2,3 jaar zal opgaan. Als die narcistische idioot in Washington (sorry hoor) ons niet in een wereldwijde economische crisis (of erger) gaat storten…
Onderbouwing en een poging tot verklaring van dit alles volgen nog.
Dus: WORDT VERVOLGD!