Aantal mislukte aanbestedingen stijgt: Wie is de dupe?
bouwbreed Premium 10
Aantal mislukte aanbestedingen stijgt: Wie is de dupe?
Wie wegen, sluizen, scholen of stadhuizen bouwt, ontkomt er niet aan: aanbesteden. Frustraties rond hoge risico’s, tenderkosten en lage winkansen maken bouwers kieskeurig. Een stijgend percentage van de aanbestedingen loopt uit op een totale mislukking. Wat is er aan de hand? Wie is de dupe?
Het ging al mis bij het theater in Den Bosch, de brede school in Hoeven, het stadskantoor in Tilburg, het prestigieuze Feringa-Lab van de Universiteit Groningen en bijna bij het Europees Medicijn Agentschap op de Zuidas en de parkeergarage op het Rokin. Aanbestedingen die mislukken. Omdat budgetten te laag waren of de procedure rammelde.
In dit artikel
Waar gaat het mis
Hoeveel aanbestedingen mislukken
Wat zijn de oorzaken
Wie zijn de dupe
Traject Beter aanbesteden
Wie wil nog een mega-project
Wie doet het met wie
Buitenlandse partijen
Tenderdrama’s
De echte gekte komt nog
“Wen er maar aan, de echte gekte moet nog komen. De prijzen zullen pieken in 2020 en 2022 zal weer een kanteljaar worden”, voorspelde Ted Peek kostenexpert van bouwkostenbureau BDB, afgelopen voorjaar. Er volgt komende jaren een periode waarin opdrachtgevers bij een aanbesteding blij zullen zijn met een of twee inschrijvingen.
Vier oorzaken van het mislukken van aanbestedingen
Prof. Chris Jansen van de universiteiten Amsterdam en Hasselt onderscheidt vier oorzaken: “Grosso modo zijn er vier oorzaken waarom projecten alsnog niet worden gegund. Het vaakst komt voor dat een procedurefout wordt ontdekt, bijvoorbeeld door onrechtmatige eisen en gunningscriteria die niet meer kunnen worden aangepast.
Veel meer verwijtbaar is het afbreken van een tender omdat de opdrachtgever pas na de aankondiging tot het voortschrijdend inzicht komt dat de aanbesteding niet doelmatig is georganiseerd. Dan is de aanbesteding gewoon slecht voorbereid.
Het kan ook zo zijn dat de marktreactie tegenvalt, bijvoorbeeld als het budget ondanks goede voorbereiding veel te laag blijkt in vergelijking tot de neergelegde offertes, of wanneer zich maar 1 inschrijver meldt. In het laatste geval mag een opdrachtgever gunnen, maar dan is de concurrentie wel ver te zoeken.
Tot slot kunnen ook onverwachte economische of politieke ontwikkelingen de oorzaak zijn om niet te gunnen. Denk bijvoorbeeld aan de Marinierskazerne in Vlissingen.” Andere voorbeelden zijn de renovatie van museum Arnhem, parkeergarage Rokin of het EMA waar zich maar 1 partij inschreef.
Hoeveel mislukt nu echt
Ondanks de vele recente voorbeelden schommelt het aantal mislukte aanbestedingen al jarenlang tussen de 3 en 5 procent. Bureau Significant bracht de aantallen nauwkeurig in kaart door de aankondigingen en gunningen tussen 2013 en 2015 te vergelijken. Van de 13.277 tenders werden 866 aanbestedingen nooit gegund en kunnen als mislukking worden beschouwd.
Nooit de kosten vergoed
Overigens werd bij slechts bij 1 van die mislukte tenders een vergoeding betaald aan de gedupeerde inschrijvers, die allemaal met lege handen staan. De Tweede Kamer maakt zich inmiddels boos over deze praktijk en vindt dat inschrijvers recht hebben op een redelijke compensatie. Inmiddels ligt een motie met die strekking bij staatssecretaris Mona Keijzer om daar iets voor in de Aanbestedingswet te regelen.
Waar zie je de meeste mislukkingen?