Ooit werd de effectenhandel geassocieerd met overbevolkte beursvloeren met door elkaar heen schreeuwende handelaren. De beursvloer of kantoorruimte werd gedomineerd door een tickertape op de achtergrond en televisieschermen met de laatste beursberichten. Achter een scherm zat een vermogensbeheerder met een dikke sigaar op basis van de laatste analyses zijn koop- en verkoopopdrachten door de telefoon te brullen.
Hoe anders is het nu. Een blik op een willekeurige handelsvloer geeft de transformatie weer die de financiële wereld de afgelopen decennia heeft ondergaan. Geen schreeuwende handelaren meer, maar zoemende servers.
Volledig geautomatiseerd
Zij zijn het levende bewijs dat computers een groot deel van menselijke arbeid hebben overgenomen. In eerste instantie werd de eenvoudige executie van orders overgenomen door computers.
In het afgelopen decennium zijn computers zich ook in toenemende mate gaan bezighouden met het beheren van portefeuilles. Exchange Traded Funds (ETF’s) en gespecialiseerde beleggingsfondsen volgen markten volledig geautomatiseerd.
Afgelopen maand hadden deze digitale vehikels niet minder dan 4.300 miljard dollar aan Amerikaanse aandelen onder beheer. Het is voor het eerst in de beleggingshistorie dat zij meer assets beheren dan menselijke wezens.
Algoritmen sturen handel aan
Steeds minder transacties worden er op de beursvloer in New York uitgevoerd. Steeds meer worden er daarentegen uitgespuugd door de zoemende serves in New Jersey. Inmiddels wordt maar liefst 90% van de aandelenfutures door algoritmen aangestuurd en ongeveer 80% van de normale aandelenhandel.
Ook de strategieën van de geautomatiseerde handel veranderen. Van de vijf grootste hedgefunds ter wereld zijn er vier, Bridgewater, TwoSigma, AQR en Renaissance, volledig gebaseerd op algoritmen.
Niet alleen de handel zelf, maar ook het onderzoek en de analyse worden in toenemende mate gedaan door algoritmen. De helft van de Raad van Bestuur van een zakenbank als Goldman Sachs bestaat uit software engineers.
Geen gevoel
Welke implicaties heeft dit voor de beurzen? Het zet opmerkingen van nieuwsdiensten dat beleggers optimistisch of somber gestemd zouden zijn in een ander daglicht. Algoritmen hebben geen gevoel.
Algoritmen worden uiteindelijk toch aangestuurd door mensen, zult u terecht zeggen. Ja, dat is waar, al wordt er in toenemende mate gebruik gemaakt van zogenaamde zelflerende machines. Waar Deep Blue in 1997 nog een schaakspel kon winnen van Gary Kasparov op basis van eenvoudige ingegeven regels, gaat AlphaZero (van Google) veel verder.
Het kostte deze computer maar vier uur om Stockfish, de beste geprogrammeerde schaakcomputer, te verslaan. AlphaZero is zelflerend. De rol van de mens neemt af.
Lagere kosten en meer efficiëntie
Is deze ontwikkeling slecht? Dat valt te bezien. Automatisering draagt bij aan steeds lagere kosten en meer efficiëntie. In de Verenigde Staten heeft de zero cost broker al zijn intrede gedaan. Voor zowel beleggers als beursgenoteerde bedrijven is dat een vooruitgang.
Bedreigen algoritmen de stabiliteit van de financiële markten dan niet? Zo werd de crash van 1987 veroorzaakt door volledig ontspoorde program trading. En wat te denken van de flash crash van 2010, waarin de beurs 5% verloor in een paar minuten en de (bijna) kerstcrash van 2018, toen de beurzen eerst volledig ineen leken te storten om vervolgens aan een opzienbarend herstel te beginnen. Toch werden deze dalingen vooral veroorzaakt door menselijk falen.
Geeft de automatisering dan geen oneigenlijke voorkennis aan degenen die zich de forse investeringen in dure apparatuur kunnen veroorloven? Jazeker, maar iedere voorsprong is maar tijdelijk.
Informatievoorsprong is er altijd
Na verloop van tijd zal het gat door de rest van de markt weer gedicht worden. En dan nog, informatievoorsprong van een kleine groep is er in de historie altijd geweest. Beleggers in de VOC haalden hun voorkennis over de staat van schepen nog gewoon uit de krant (die niet voor iedereen beschikbaar was). De Rothschilds beschikten over een ingenieuze nieuwsdienst van postduiven zodat ze eerder dan anderen wisten hoe de Slag bij Waterloo was verlopen.
Tegenwoordig investeren flitshandelaren in razendsnelle internetverbindingen. Is het u opgevallen dat veel flitshandelaren zich vestigen nabij het hypermoderne datacenter van Equinix in Amsterdam?
Martine Hafkamp is algemeen directeur van Fintessa Vermogensbeheer. Fintessa is een zelfstandig, onafhankelijk en gespecialiseerd vermogensbeheerkantoor uit Baarn, en tweevoudig winnaar van de Gouden Stier.
Deze publicatie is samengesteld door Fintessa B.V. De in deze publicatie vermelde gegevens zijn ontleend aan door Fintessa B.V. betrouwbaar geachte bronnen en publiekelijk bekende informatie. Deze publicatie bevat beleggingsaanbevelingen, maar geen beleggingsadvies noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Voor de juistheid en volledigheid van de genoemde feiten, gegevens, meningen, verwachtingen en uitkomsten daarvan kan Fintessa B.V. niet instaan.
Fintessa B.V. is een beleggingsonderneming en beschikt over een vergunning op grond van de Wet financieel toezicht. Fintessa B.V. staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten en De Nederlandsche Bank. Voor de uitgebreide Disclaimer verwijzen wij naar onze website www.fintessa.nl.
Meld u aan voor de Belegger.nl dagelijkse nieuwsbrief
en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op de beurs!
Ik hoop dat er nog veel in het zand gaan bijten met de flitshandel