In 'normale' marktomstandigheden kan de obligatiemarkt, de grootste financiële markt, ieder beleid - van welke overheid dan ook - disciplineren. Zodra een regering al te ruimhartig met zijn uitgaven gaat omspringen, zonder dat daar de benodigde inkomsten tegenover staan, zullen de financiers van dat beleid beginnen te grommen.
Die financiers zijn de beleggers in staatsobligaties. Wanneer het vertrouwen in een solide financieel overheidsbeleid afneemt gaan zij een hogere rentevergoeding op hun leningen eisen. Die hogere rente maakt het dat een te ruim spenderende overheid als het ware vanzelf tot de orde geroepen zal worden.
Disciplinerende macht onder druk
Obligatiebeleggers hebben zo bezien op zich een grote disciplinerende macht en kunnen ervoor zorgen dat de staatsuitgaven nooit te veel uit de pas kunnen lopen. Zij hebben dit keer echter buiten de waard gerekend. Die waard is in dit geval meervoud, namelijk de centrale banken.
De centrale bankiers zijn namelijk na de kredietcrisis van 2008-2009 op steeds grotere schaal begonnen met het opkopen van staatsobligaties. Door dat te doen hebben zij de financiële markten in de wielen gereden. Die konden immers hun disciplinerende werking niet meer blijven uitoefenen op regeringen van landen met minder solide staatsfinanciën. Met name de Verenigde Staten en Italië hebben historisch bij tijd en wijle de nodige moeite hun staatsfinanciën in de hand te houden.
Rem op overheidsuitgaven ontbreekt
Door het extreem ruime monetaire beleid van de centrale bankiers zakte de rente op staatsleningen overal naar historische diepten. De pandemie zette regeringen aan om op grote schaal steunmaatregelen in het leven te roepen en van enige disciplinerende werking van de markten leek geen sprake meer.
De Verenigde Staten gingen onder de vorige president over tot een economisch steunpakket van 900 miljard dollar. De nieuwe regering doet daar nog een schepje bovenop met een aanvullend pakket ter grootte van 1.900 miljard dollar. Door de lage rente lijkt iedere rem op nieuwe overheidsuitgaven te ontbreken. Ook in eigen land struikelen politieke partijen over elkaar heen met wel erg ambitieuze plannen om de bodem van de staatskas op te zoeken.
Terug naar het oude normaal
Er leek een nieuwe generatie op te groeien zonder te weten wat dat nu eigenlijk inhoudt, rente. Maar zie daar, sinds een paar maanden loopt de rente, met name in de Verenigde Staten, op.
We zijn nog lang niet op niveaus aanbeland waar je je als belegger heel druk om moet maken. Het is immers meer een terugkeer naar het prepandemie-niveau. Net als de aandelenmarkten keert ook de rente terug naar het ‘oude normaal’.
Spaarpotten voller dan ooit: bestedingsgolf lijkt op komst
Maar de vaccinaties lijken nu toch goed op gang te komen. De economische cijfers duiden steeds meer op een herstel. Het vertrouwen van beleggers hierin neemt ook toe getuige de oplopende aandelenkoersen van vooral conjunctuurgevoelige bedrijven. En de spaarpotten van de consument zijn voller dan ooit.
Een bestedingsgolf lijkt op komst. Omdat het aanbod, mede door de averij aangericht door de pandemie, nog hapert, zou een ineens oplevende sterke vraag tot hogere prijzen kunnen leiden. Dat zien we terug in de inflatieverwachting want die loopt op en daarmee dus de ook rente.
Onderliggende krachten niet weg
De centrale bankiers zijn nog niet onder de indruk. Zij spreken van een kortstondige inflatiehobbel, zo ook Jerome Powell vorige week. Klaas Knot op zijn beurt vindt de stijgende rentes een goed teken. De stijgende rentes op staatsobligaties zijn een goed teken. Dit geeft volgens hem namelijk aan dat op de financiële markten rekening wordt gehouden met economisch herstel van de coronacrisis.
De onderliggende krachten die decennialang hebben geleid tot de dalende rente blijven ondertussen nog steeds van kracht: globalisering, vergrijzing en digitalisering. Met dat in het achterhoofd zullen inflatie en rente op de iets langere termijn onder de duim gehouden worden.
Wat als overheden helemaal losgaan?
Maar wat als de overheden helemaal losgaan met hun wel erg ambitieuze uitgavenplannen? Blijft de obligatiemarkt dan lijdzaam toezien hoe de staatsfinanciën ontsporen met alle nare gevolgen van dien voor toekomstige generaties? En wat doen de centrale bankiers mocht de rente langer blijven oplopen dan aanvankelijk ingeschat?
Martine Hafkamp is algemeen directeur van Fintessa Vermogensbeheer. Fintessa is een zelfstandig, onafhankelijk en gespecialiseerd vermogensbeheerkantoor uit Baarn, en tweevoudig winnaar van de Gouden Stier.
Deze publicatie is samengesteld door Fintessa B.V. De in deze publicatie vermelde gegevens zijn ontleend aan door Fintessa B.V. betrouwbaar geachte bronnen en publiekelijk bekende informatie. Deze publicatie bevat beleggingsaanbevelingen, maar geen beleggingsadvies noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Voor de juistheid en volledigheid van de genoemde feiten, gegevens, meningen, verwachtingen en uitkomsten daarvan kan Fintessa B.V. niet instaan.
Fintessa B.V. is een beleggingsonderneming en beschikt over een vergunning op grond van de Wet financieel toezicht. Fintessa B.V. staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten en De Nederlandsche Bank. Voor de uitgebreide Disclaimer verwijzen wij naar onze website www.fintessa.nl.
Meld u aan voor de Belegger.nl dagelijkse nieuwsbrief
en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op de beurs!
Wat verontrustend is, dat de eerste levensbehoeften/olie een sterker inflatoir verschijnsel opleveren. N.m.m. zal de consument behoedzaam zijn geld uitgeven. Als de rente stijgt nemen ook de woonlasten, welke al heel hoog zijn verder toe. Dus reserves blijven grotendeels op de plank.De stijging van de grondstoffen cyclus is pas begonnen, dus de doorrekening komt binnenkort nog. Door onderbezetting van vervoer/transport en sluiten van zombie bedrijven zal de werkeloosheid toenemen door faillissementen. Winkelstraten hadden en krijgen het evengoed moeilijk.Dus de banken ook.De inflatie wordt ook gevoed door de armlastige Zuid-E.U. landen, welke maar aan de E.C.B. dru(g)kpers blijven melken.De recessie gaat niet voorbij en door hogere (stiekeme)(gemeentelijke) belastingen, gaan de bestedingen van de consument ieder jaar, de komende 5 jaar terug. Veel armoede/daklozen/criminaliteit/vergrijzing kosten zijn voorgeprogrammeerd. De schulden op de E.C.B. balans en overheden worden nooit meer terug betaald, maar steeds meer weg-geinflatoreerd. De kleine spaarder en de pensioenfondsen krijgen behoorlijke koopkracht klappen.