Tien jaar na het faillissement van de Amerikaanse bank Lehman Brothers, die het begin markeerde van de financiële crisis, vragen veel beleggers zich af of er een nieuwe crisis aan de horizon ligt.
De financiële crisis leidde tot een diepe recessie, waarbij miljoenen mensen hun banen en huizen verloren en de S&P 500-index meer dan de helft van zijn waarde verloor. Massale stappen werden gezet door regeringen en centrale banken over de hele wereld om de crisis te stoppen, maar die maatregelen hebben volgens JPMorgan Chase wellicht de basis gelegd voor de volgende crisis, schrijft MarketWatch.
De investeringsbank analyseerde de oorzaken van en de reactie op de crisis en concludeerde dat het terugdraaien van de buitengewone stappen die in 2008 zijn genomen om de economie te stutten een "ondergewaardeerd risico" is.
Massale monetaire stimulering
Een eerste stap die tijdens de financiële crisis werd genomen was de massale monetaire stimulering, waaronder zowel het Troubled Asset Relief Program (TARP) - waarbij de overheid giftige activa kocht van verzwakte financiële instellingen - als de kwantitatieve versoepeling, waarbij de Federal Reserve staatsobligaties kocht om de rente te verlagen en meer investeringen te stimuleren en aandelen aantrekkelijker maken. Over het algemeen kochten centrale banken ongeveer 10 biljoen dollar aan activa.
"Deze accommodatie zal naar verwachting nu worden teruggedraaid, waarvan de effecten vooral in 2019 zullen worden gevoeld. Een dergelijke uitstroom (of een gebrek aan nieuwe instromen) zou kunnen leiden tot vermogensdalingen en liquiditeitsverstoringen en mogelijk tot een financiële crisis", aldus JPMorgan. "Het belangrijkste kenmerk van de volgende crisis zullen ernstige liquiditeitsverstoringen zijn als gevolg van deze marktontwikkelingen sinds de laatste crisis."
Aandelen in de gevarenzone
Veranderingen in het beleid van centrale banken worden algemeen gezien als een risico voor aandelen, die in de langste stierenmarkt ooit zitten. Barry Bannister, hoofd van de institutionele aandelenstrategie bij Stifel, waarschuwde onlangs dat aandelen in "de gevarenzone" zitten en dat stijgende rentevoeten een berenmarkt zouden kunnen veroorzaken met "aandelen die sneller dalen dan de Fed kan reageren".
De Fed heeft ook de omvang van zijn balans verkleind, die was opgelopen tot bijna 4,5 biljoen dollar door de verschillende rondes van kwantitatieve verruiming. Het afwikkelen van de balans wordt gezien als het verwijderen van een steunpilaar voor aandelen.
Gevolgen voor obligatiemarkt
Wijzigingen in het monetaire beleid zullen ook gevolgen hebben voor de obligatiemarkt. Sinds het dieptepunt in juli 2016 van minder dan 1,4%, is het rendement op de Amerikaanse 10-jarige staatslening gestegen tot 2,97%. Dat betekent dat de obligatiekoersen zijn gedaald, omdat de prijzen en rendementen omgekeerd bewegen. Als juni 2016 een keerpunt markeert voor de obligatiemarkt, kan dat aanzienlijke gevolgen hebben voor het risico in verschillende activaklassen.
"In de afgelopen twee decennia hebben de meeste risicomodellen (correct) gerekend op obligaties om het aandelenrisico te compenseren. Op het keerpunt van monetaire accommodatie zal deze veronderstelling hoogstwaarschijnlijk falen. Dit verhoogt het staartrisico voor multi asset-portefeuilles. In de volgende crisis zullen obligaties waarschijnlijk niet in staat zijn om verliezen van aandelen te compenseren", waarschuwde JPMorgan.
Wereldwijde schuldniveaus
Afgelopen maand waarschuwde Jeffrey Kleintop, de belangrijkste wereldwijde investeringsstrateeg bij Charles Schwab, dat de wereldwijde schuldniveaus de ernst van de volgende financiële crisis zouden kunnen verergeren.
Onder verwijzing naar gegevens van het Internationaal Monetair Fonds (IMF), schreef Kleintop dat de wereldwijde schuld 164 biljoen dollar bedroeg eind 2016. Dat vertegenwoordigt 225% van het wereldwijde bruto binnenlands product (bbp) en een groei van 50 biljoen dollar ten opzichte van het niveau van voor de financiële crisis.
"Hoewel een hoge schuldenlast op zichzelf niet noodzakelijk een probleem is, verhoogt het de kwetsbaarheid van het systeem voor een schok - met name een schok die de rente zou verhogen", schreef Kleintop. "In theorie zou al die schuld betekenen dat de potentiële verliezen door een stijging van de rentetarieven groter zijn dan in het verleden, vooral in combinatie met een sterkere dollar die de kosten van in dollar luidende schulden buiten de Verenigde Staten opdrijft."
Meest waarschijnlijke recessiescenario
JPMorgan voorspelt op korte termijn geen nieuwe crisis, maar zei dat de huidige onevenwichtigheden in de Amerikaanse economie "voldoende maar niet in het oog springend" waren en dat "het ontbreken van ernstige onevenwichtigheden erop wijst dat de volgende recessie waarschijnlijk geen crisis zoals in 2008 zal veroorzaken.
Het meest waarschijnlijke recessiescenario zal volgens de bank "milder zijn dan 2008 en meer lijken op die van 1990 of 2001". De kans op een recessie in 2019 bedraagt volgens JPMorgan momenteel 25%, wat niet ver ligt van het historische gemiddelde van 17%.
Lees ook: 3 aandelen om in te investeren als de markt keldert
Meld u aan voor de Belegger.nl dagelijkse nieuwsbrief
en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op de beurs!