Sinds deze herfst is in de Verenigde Staten de rente op korte staatsleningen hoger dan de rente op tienjaars staatsleningen. De rentecurve is omgekeerd. Aan alle recessies sinds de Tweede Wereldoorlog ging een omgekeerde rentecurve vooraf.
Deskundigen verwachten dit keer dan ook bijna unaniem een recessie. Sterker nog, sinds de jaren 80 is de rentecurve nooit zo sterk omgekeerd geweest. Een recessie dit of volgend jaar lijkt een zekerheid.
De angst voor een recessie is ook terug te zien in de ontwikkeling van de olie- en gasprijzen, al zijn voor de stevige dalingen van de afgelopen dagen ook andere oorzaken aan te wijzen. Zo denken beleggers dat de Chinese economie toch achter zal blijven vanwege de huidige coronagolf in het land. En ook de aantrekkende dollar in de eerste dagen van dit jaar wordt als oorzaak gezien.
Het relatief warme winterweer in Europa en de verwachting dat ook de komende weken de temperatuur in grote delen van Europa boven het gemiddelde zal blijven, zorgt voor een stevige daling van de gasprijzen. Hierdoor hoeft er minder aanspraak gemaakt te worden op de huidige gasreserves.
Het probleem met de omgekeerde rentecurve
Terug dan naar de rentecurve. Waarom is een omgekeerde rentecurve een voorbode van naderend economisch onheil? Een rentecurve geeft de relatie aan tussen het verwachte rendement en de looptijd van verschillende obligaties met dezelfde kredietwaardigheid. De rentecurve geeft het verschil aan tussen verschillende rentepercentages, korte en lange. Vaak wordt dit grafisch weergegeven. Als uitgangspunt geldt het risicovrije rendement op staatsobligaties.
Normaliter leveren obligaties met een langere looptijd een hoger rendement op dan obligaties met een kortere looptijd. Het risico voor de geldverstrekker wordt immers groter naarmate de looptijd langer wordt. Denk aan renteschommelingen, inflatie en het risico op wanbetaling. Ter compensatie van dat hogere risico eisen beleggers in obligaties dan ook een hogere rentevergoeding.
Bij een omgekeerde curve hebben obligaties met een korte looptijd echter een hogere rente dan die met lange looptijden. Centrale banken verhogen de rente om de inflatie te bestrijden. Beleggers worden somber over de economische ontwikkelingen. Ze verwachten dat de economische groei en uiteindelijk ook de inflatie gaan afnemen.
Daarom verkopen ze risicovolle assets en herbeleggen ze de opbrengst in obligaties met een langere looptijd. De korte rente wordt hoger dan de lange rente. De rentecurve keert om.
Deze situatie doet zich nu voor. De centrale banken verhogen de rente om de inflatie te bestrijden. Beleggers prijzen een naderende groeivertraging in. Is dit alarmerend? Komt er een recessie? Dat is niet onmogelijk. Het hoeft echter niet.
Recessie niet gegarandeerd
De nominale groei (het BNP in echte dollars) is op dit moment veel hoger dan beleidsrente van de centrale bank. Het voor inflatie gecorrigeerde BNP bedraagt in de Verenigde Staten weliswaar maar 1,9%, maar het nominale BNP is maar liefst 9,2%. Dat is bijna procentpunt hoger dan de Fed Funds Rate. De liquiditeiten klotsen dus nog steeds tegen de plinten.
Daarnaast is de arbeidsmarkt in de Verenigde Staten nog steeds ijzersterk. Er zijn veel meer vacatures dan werklozen ondanks de vele tienduizenden werknemers waar de grote techbedrijven afscheid van nemen. Overal klaagt men over een tekort aan personeel. Van een naderende recessie lijkt vanuit die hoek dan ook geen sprake.
Maar ook de geldgroei is ondanks het verkrappende beleid van de Federal Reserve nog steeds een stuk hoger dan bijvoorbeeld voor de uitbraak van corona, begin 2020. M2 bedraagt momenteel 21.000 miljard dollar, tegen 15.000 miljard dollar toen.
Noodzakelijk noch voldoende
Nog een bedenking over de zeggingskracht van omgekeerde rentecurves is het volgende. Er wordt gezegd dat alle recessies werden ingeleid door een omgekeerde rentecurve. Nader onderzoek nuanceert dit. De recessies van 1953, 1957 en 1960 ontstonden zonder dat de rentecurve ooit omgekeerd was. Ook waren er valse signalen in 1966 en 1986. De omgekeerde rentecurve leidde toen niet tot een recessie.
Een omgekeerde rentecurve is een indicator die op een naderende recessie kan duiden. Als enige indicator is hij echter niet voldoende om een recessie te voorspellen.
Andere indicatoren zoals de huizenmarkt, de arbeidsmarkt en de aanwezige liquiditeiten in de economie moeten eveneens in beschouwing worden genomen. Een vertraging van de groei is zeker te verwachten, maar een recessie is nog niet zeker. En zelfs in dat laatste geval hoeft het geen zware economische terugval te worden.
Martine Hafkamp is algemeen directeur van Fintessa Vermogensbeheer. Fintessa is een zelfstandig, onafhankelijk en gespecialiseerd vermogensbeheerkantoor uit Baarn, en tweevoudig winnaar van de Gouden Stier.
Deze publicatie is samengesteld door Fintessa B.V. De in deze publicatie vermelde gegevens zijn ontleend aan door Fintessa B.V. betrouwbaar geachte bronnen en publiekelijk bekende informatie. Deze publicatie bevat beleggingsaanbevelingen, maar geen beleggingsadvies noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Voor de juistheid en volledigheid van de genoemde feiten, gegevens, meningen, verwachtingen en uitkomsten daarvan kan Fintessa B.V. niet instaan.
Fintessa B.V. is een beleggingsonderneming en beschikt over een vergunning op grond van de Wet financieel toezicht. Fintessa B.V. staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten en De Nederlandsche Bank. Voor de uitgebreide Disclaimer verwijzen wij naar onze website www.fintessa.nl.
Meld u aan voor de Belegger.nl dagelijkse nieuwsbrief
en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op de beurs!