Beeld: iStock
Het non-bancaire financiële systeem beheert bijna de helft van alle financiële activa ter wereld. Daar moet niets misgaan.
Toezichthouders hebben geen duidelijk zicht op zogeheten schaduwbanken, non-bancaire financiële partijen. Deze alternatieve vorm van financiering is explosief gegroeid sinds de financiële crisis: het is inmiddels goed voor de helft van alle assets in het financiële systeem.
Toch is er weinig regulering, aldus beleggingssite Barron's, die ervoor waarschuwt dat dit in de toekomst weleens een bron van problemen kan vormen.
Beperkingen en lage rente leidden tot explosieve groei
De regelgeving na de crisis hield de grootste banken van het land overeind. Maar de opgelegde beperkingen, in combinatie met jaren van ultralage rentetarieven, stimuleerden de explosieve groei van non-bancaire financiering.
Tot de schaduwbanken worden onder meer staatsfondsen, verzekeraars, pensioenfondsen, hedgefondsen, fintechs, clearingbedrijven, beleggingsfondsen, geldmarktfondsen en private kredietfondsen gerekend.
Volgens de Financial Stability Board beheert het non-bancaire financiële systeem nu 239 biljoen dollar, oftewel bijna de helft van alle financiële activa ter wereld. Dat is een verdubbeling sinds de financiële crisis van 2008-2009.
De non-bancaire sector speelt een belangrijke rol in de economie door leningen te verstrekken aan veel bedrijven die te klein zijn of te veel schulden hebben om institutionele markten aan te boren. Niemand lijkt echter een goed beeld te hebben van de risico's en er is geen goed zicht op de connecties tussen schaduwbanken en het gereguleerde banksysteem.
Voorzichtigheid geboden
De geschiedenis leert echter dat voorzichtigheid is geboden. Schaduwbankieren was het epicentrum van de financiële crisisin 2008. Ook nu vragen bezorgde analisten toezichthouders om meer inzicht in non-bancaire financiële partijen, omdat ze tekenen zien die wijzen op mogelijke problemen. Denk dan aan illiquide activa, toenemende leverage, gebrek aan transparantie en snelle groei.
Een lagere vraag naar nieuwe hypotheken raakt non-bancaire kredietverstrekkers. De liquiditeit in high-yield schuldpapier en dat van opkomende markten ligt op het laagste niveau sinds de pandemie. En de kasstroom krimpt bij sommige bedrijven die met particulier krediet worden gefinancierd.
Besmetting
De zorg is dat dit het hele financiële systeem kan besmetten, zoals ook gebeurde toen Archegos Capital Management omviel in 2021. Dat zadelde grote banken, waaronder Nomura en UBS, op met miljarden dollars aan verliezen.
Risico's komen via de achterdeur terug op de balansen van banken, merkt Fabio Massimo Natalucci van het IMF op. Volgens de Fed bedroegen de kredietverstrekkingen van banken aan non-bancaire financiële partijen eind 2022 in totaal 2 biljoen dollar, een niveau dat de Fed als hoog omschreef.
Geen inzicht in financiële stabiliteit
Hoewel veel non-bancaire entiteiten op de een of andere manier gereguleerd zijn, heeft geen enkele toezichthouder geprobeerd om de algehele financiële stabiliteit van de non-bancaire wereld te beoordelen.
De Financial Stability Oversight Council wil sommige non-bancaire instellingen aanmerken als systeemrelevant en onderwerpen aan het toezicht van de Federal Reserve. Barron’s zoomt in op drie sectoren om een indruk te krijgen.
Particuliere kredietverlening explosief gegroeid
Weinig bedrijfssegmenten zijn sinds de financiële crisis zo gegroeid als de particuliere kredietverlening. Particuliere kredietverstrekkers lenen doorgaans rechtstreeks aan middelgrote particuliere bedrijven met een omzet van 10 miljoen tot 1 miljard dollar. Toen de banken zich terugtrokken na de crisis, sprongen alternatieve financiers in dit gat.
De private kredietverlening is gegroeid van 230 miljard dollar in 2008 tot bijna 1,5 biljoen dollar nu. Aangetrokken door aantrekkelijke rendementen en diversificatiemogelijkheden hebben verzekeraars en pensioenfondsen hun blootstelling aan deze grotendeels illiquide activa de afgelopen jaren verdubbeld.
De Fed zei in haar rapport dat het risico van private kredietfondsen voor de financiële stabiliteit beperkt lijkt, maar erkende ook weinig zicht te hebben op de leningenportefeuilles en het risico op wanbetaling. Sommige waarnemers maken zich zorgen over de verbanden tussen particuliere leningen en andere non-bancaire activiteiten, en over de banden van kredietverstrekkers met de banksector.
Golf van wanbetaling
Een punt van zorg is een mogelijk grotere golf van wanbetaling. Ana Arsov van Moody’s zegt dat de verwachtingen misschien te rooskleurig zijn, gebaseerd op het lage wanbetalingspercentage tijdens de pandemie. Nu de Fed de rente verhoogt om de inflatie te beteugelen en haar balans verkleint, is het onwaarschijnlijk dat de centrale bank bij problemen opnieuw zal ingrijpen.
De hefboomratio's zijn verslechterd. Veel transacties zijn geconcentreerd in software, zakelijke dienstverlening en gezondheidszorg, in bedrijven die worden gesteund door private-equityfondsen. Nu genereren sommige van deze bedrijven minder kasstroom, wat hun vermogen om rentebetalingen te doen aantast.
De hefboomfinanciering is niet zo hoog als tijdens de financiële crisis, waardoor het potentiële systeemrisico beperkt is. Maar een combinatie van toenemende wanbetalingen, hogere rente en afnemende belangstelling van investeerders voor privékrediet kan een neergang verergeren.
Obligatiefondsen
Beleggingsfondsen zijn redelijk liquide, maar gebrek aan liquiditeit kan onder bepaalde omstandigheden problematisch worden voor obligatiefondsen. Sommige bedrijfsobligaties worden slechts één keer per maand verhandeld en nog minder in tijden van stress.
Als de kredietverliezen zich opstapelen of de markten onder druk komen te staan, vrezen sommige beleidsmakers dat obligatiefondsen te maken krijgen met uitstroom, en gedwongen worden hun posities met grote verliezen te verkopen.
Investment Company Institute verzet zich tegen striktere regulering. Het vindt dat de zorgen over gedwongen verkopen tijdens marktstress niet uniek zijn voor beleggingsfondsen. Obligatiefondsen hebben sinds 2013 een netto-instroom van 1,74 biljoen dollar gekend.
Bij wereldwijde vastrentende fondsen is sprake van een concentratie; het IMF heeft hierover alarm geslagen uit angst voor een stormloop op bepaalde activa als één fonds in de problemen komt. Volgens het IMF zijn de bid/ask spreads, een graadmeter voor de liquiditeit van een markt, in high-yieldobligaties en schuldpapier van opkomende markten toegenomen tot niveaus die voor het laatst werden gezien in het voorjaar van 2020.
Mara Dobrescu van Morningstar ziet ook toenemende kwetsbaarheid, maar merkt op dat de meeste fondsen in staat zijn om spanningen op te vangen. Weinig obligatiefondsen hebben limieten voor aflossingen hoeven in te stellen.
Non-bancaire hypotheekverstrekkers
De hypotheekmarkt heeft ingrijpende veranderingen ondergaan sinds de financiële crisis. Het verstrekken en beheren van hypotheekleningen is gestaag verschoven van de banken naar non-bancaire kredietverstrekkers, die nu goed zijn voor meer dan twee derde van alle hypotheekverstrekkingen.
Zorgen zijn er weer rond de woningfinanciering, vooral vanwege de bedrijfsmodellen van deze non-bancaire kredietverstrekkers, die niet zo veel kapitaal hoeven aan te houden als banken. Als er minder hypotheken verstrekt worden, kan dat de (lagere) kapitaalbuffers van deze bedrijven aantasten en de leverage verhogen.
Hoogleraar Nancy Wallace, gespecialiseerd in vastgoedmarkten, waarschuwt hier al jaren voor. Ze vreest dat een stijging van het aantal wanbetalingen kan leiden tot verstoringen op de hypotheek- en huizenmarkt.
Een ander punt van zorg is de afhankelijkheid van de bedrijven van kortetermijnfinanciering van banken. Deze kan worden ingetrokken in periodes van marktstress of als de financiële gezondheid van de kredietnemers verslechtert.
Analisten denken niet dat de non-bancaire hypotheekverstrekking op zichzelf een financiële crisis zal veroorzaken. Wel zou onrust in de hele sector het vertrouwen in andere non-bancaire kredietverstrekkers kunnen aantasten.
In het ergste geval kan het krediet voor meer risicovolle leners opdrogen, waardoor de huizenprijzen dalen en de vraag naar hypotheken afneemt. Niettemin loont het om waakzaam te zijn.
Meld u aan voor de Belegger.nl dagelijkse nieuwsbrief
en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op de beurs!