De term circulaire economie zal voor een aantal mensen wellicht een minder bekend begrip zijn. Maar wanneer er gesproken wordt over recyclen, dan weet iedereen waar het over gaat. Circulaire economie is vergelijkbaar, maar gaat een stap verder.
Binnen een circulaire economie worden grondstoffen optimaal ingezet en hergebruikt in de verschillende stappen binnen het productieproces. Alle grondstoffen, afval, energiebronnen, en natuurlijk de eindproducten, worden hergebruikt. Daarmee besparen we veel en geven we weer terug aan de aarde.
Een economie gebaseerd op bezit transformeert daarmee naar een deeleconomie. Wat een toepasselijk onderwerp in het Jaar van de Hond; een beest dat van oorsprong in roedels leeft en ook alles deelt.
Hard nodig
De overgang naar een duurzamere economie is niet alleen goed, maar ook heel hard nodig. Dit jaar was 2 augustus door natuurorganisaties Global Foodprint Network en het Wereld Natuurfonds uitgeroepen tot ‘Earth Overshoot’. Het is de dag waarop de mensheid, gemeten vanaf de eerste dag van het jaar, zoveel heeft opgebruikt als de aarde in één heel jaar kan produceren en vernieuwen.
Dit betekent dat wij in zeven maanden tijd meer broeikasgassen hebben uitgestoten dan de bossen en oceanen kunnen absorberen, meer vis gevangen hebben dan erbij komt, sneller geoogst hebben dan de grond kan herstellen en meer water geconsumeerd hebben dan dat de aarde kan produceren, in een heel jaar.
Betalen voor gebruik in plaats van bezit
Nu en in de toekomst zullen we steeds vaker betalen voor het gebruik van een product, in plaats van voor het bezit ervan. Dit zorgt ervoor dat er door fabrikanten producten moeten worden ontworpen met een langere levensduur dan nu op de markt te vinden is.
De Nederlandse overheid is een campagne gestart om ervoor te zorgen dat onze economie afvalvrij wordt en volledig circulair meedraait in de wereld. In 2030 moet Nederland 50% minder primaire grondstoffen, zoals mineralen, metalen en fossiele grondstoffen, verbruiken om een volledig circulaire economie in 2050 te realiseren. Ook andere landen hebben zich gecommitteerd aan deze doelstelling.
Veel bedrijven zijn bereid de omslag te maken, maar een aantal stelt hun eigen doel. Unilever wil bijvoorbeeld in 2025 plastic verpakkingen maken die volledig te hergebruiken zijn. Met het ‘Sustainable Living’ plan wil het concern tegen 2030 onder andere het gewicht van verpakkingen met meer dan 30% verminderen, om zo grondstoffen te besparen, de uitstoot van productiebroeikasgassen met 50% reduceren en duurzame groei realiseren.
Meer plastic dan vis
Recyclen is op zich een mooi concept, maar het bereikt nog niet zijn doel. Op dit moment wordt slechts 14% van al het plastic op de wereld hergebruikt. De rest verdwijnt in het ecosysteem. Onderzoekers schatten dat er, als er niet wordt ingegrepen, in 2050 meer plastic dan vis in de oceanen te vinden is.
Een circulaire economie in Nederland in 2050 klinkt als een mooi plan, maar valt in het niet bij een land als Finland. De Finnen streven ernaar om in 2025 een volledige circulaire economie te hebben.
Waar bedrijven eerst terughoudend waren, lijken ze steeds meer open te staan voor deze verandering. Uit een memo van de Europese Commissie uit december 2015 blijkt dat Europese bedrijven jaarlijks 600 miljard euro netto kunnen besparen en tegelijk 2 tot 4% minder broeikasgassen kunnen uitstoten wanneer zij overgaan naar een circulair economisch systeem.
Hoewel de Westerse wereld vooruitstrevend is, komt de meeste innovatie uit de Aziatische landen. Dat bleek afgelopen juni tijdens het World Circular Economy Forum in Helsinki. Alle Aziatische landen onderschrijven het belang van een circulaire economie. Japan is de overduidelijke koploper. 98% van alle metalen wordt daar al gerecycled. De totale recycling industrie van Japan maakt 7% uit van het bruto binnenlands product.
Hightech hoeft niet altijd
Tijdens het forum werd duidelijk dat niet alle oplossingen hightech hoeven te zijn. Zo zorgen boeren ervoor dat er in hun rijstvelden voldoende vis en eenden zijn om insecten te bestrijden, terwijl bepaalde planten zorgen voor stikstof waardoor er minder kunstmest nodig is. Daarmee besparen boeren op de industriële methode en stijgt hun rendement volgens berekeningen met minimaal 20 tot wel 50% per jaar.
Het systeem is gebouwd op samenwerking en beloont dan ook iedereen die daaraan meewerkt. De Japanse maatschappij betaalt een kleine vergoeding voor het lenen van producten (zoals wasmachines en telefoons), maar houdt producenten verantwoordelijk voor het volledige onderhoud en het recyclen ervan.
Ook in China worden met behulp van de autoriteiten grote stappen gezet. Chinese bedrijven betalen bijvoorbeeld gunstige prijzen en minder belasting wanneer zij circulair te werk gaan. Daartegenover staan hoge boetes als een bedrijf vervuilend werkt of overmatig gebruik stimuleert.
De consument betaalt, net als in Japan, niet voor het product maar voor de service. Niet alleen het delen van fietsen is bijvoorbeeld heel populair, maar ook het leasen van een telefoon.
Einde van de consumentenmaatschappij?
Hoewel er al een aantal stappen is gezet, is er nog een lange weg te gaan. Langzaamaan worden de veranderingen zichtbaar, maar het proces verloopt zeer traag. Momenteel wordt nog steeds 2,12 miljard ton aan afval gedumpt en 33 miljard ton aan middelen onttrokken aan de aarde.
We nemen daarmee een voorschot op de toekomst. Volgens het rapport van Global Foodprint Network en het Wereld Natuurfonds, zijn er rond 2035 twee planeten à la de aarde nodig om aan de vraag te voldoen.
Aangezien dit een utopie lijkt, zal dit, als we geen wezenlijke veranderingen aanbrengen, het einde betekenen van de consumentenmaatschappij.
Martine Hafkamp is algemeen directeur van Fintessa Vermogensbeheer. Fintessa is een zelfstandig, onafhankelijk en gespecialiseerd vermogensbeheerkantoor uit Baarn, en tweevoudig winnaar van de Gouden Stier.
Deze publicatie is samengesteld door Fintessa B.V. De in deze publicatie vermelde gegevens zijn ontleend aan door Fintessa B.V. betrouwbaar geachte bronnen en publiekelijk bekende informatie. Deze publicatie bevat beleggingsaanbevelingen, maar geen beleggingsadvies noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Voor de juistheid en volledigheid van de genoemde feiten, gegevens, meningen, verwachtingen en uitkomsten daarvan kan Fintessa B.V. niet instaan.
Fintessa B.V. is een beleggingsonderneming en beschikt over een vergunning op grond van de Wet financieel toezicht. Fintessa B.V. staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten en De Nederlandsche Bank. Voor de uitgebreide Disclaimer verwijzen wij naar onze website www.fintessa.nl.
Meld u aan voor de Belegger.nl dagelijkse nieuwsbrief
en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op de beurs!