Waardeloze munt, tekorten en internationale paria
Rusland terug naar Sovjet-tijdperk: ’Dit is tien keer erger dan crisis van 2014’
Door DORINDE MEUZELAAR
Updated 2 uur geleden
3 uur geleden
in FINANCIEEL
AMSTERDAM - Lege schappen, gesloten winkels, een ingestorte roebel, bevroren buitenlandse reserves: door internationale sancties wordt Rusland steeds meer een paria op het wereldtoneel. Niet alleen politiek, maar ook economisch. Dat raakt de gewone Rus. „In twee weken gaat Rusland dertig jaar terug in de tijd.”
BLOOMBERG
Rusland raakt door alle sancties steeds geïsoleerder, ziet Guntram Wolff, directeur van de Brusselse denktank Bruegel. Politiek én economisch. Tijdens een speciale ingelaste vergadering van de Verenigde Naties stemden behalve Rusland maar vier andere landen tegen een resolutie om de Russische inval in Oekraïne te veroordelen. Wolff: „Maar de algemene vergadering van de VN is één ding, de internationale oliemarkt is een heel ander verhaal.” Want het effect van de sancties wordt deels tenietgedaan door de hoge olieprijs.
Russische olie kost al minder dan die uit andere landen. Wolff: „Nu de olieprijs zo hoog is, zijn er genoeg armere landen die zich de dure olie niet kunnen veroorloven en voor de goedkopere Russische olie kiezen.”
China
China kan volgens Wolff een van de belangrijkste kopers worden. En zo heeft de oorlog ook gevolgen voor de geopolitieke verhoudingen. „Dit drijft Rusland dichter in de armen van China. En het brengt het Westen dichter bijeen.” Grootste verliezer is Poetin zelf. „Hij verliest geld aan de oorlog, maar ook mensen en materieel. En Ruslands internationale reputatie.”
Al bijna 350 bedrijven keerden Rusland de rug toe, van McDonald’s tot Ferrari, Apple en Nike. Zelfs Coca-Cola, dat al sinds 1979 actief was Rusland, vertrekt. Dat bedrijven het land verlaten betekent in veel gevallen dat Russen hun baan verliezen, verwacht Jeroen Ketting, die al 28 jaar in Rusland woont en werkt.
„Die hebben ook een hypotheek, auto op afbetaling of kinderen die naar school moeten. Mijn Russische zakenpartner Svetlana is 46, ze heeft de Sovjettijd nog meegemaakt. Tot de oorlog zag ze licht aan het einde van de tunnel, maar nu gaat Rusland weer jaren terug in de tijd.”
Crisis op crisis
Ketting richtte Lighthouse op, dat industriële goederen levert en managementadvies geeft aan buitenlandse bedrijven. Hij heeft al de nodige crises in het land meegemaakt. De roebeldepreciatie bijvoorbeeld, begin jaren negentig. „Als je ’s avonds ging slapen, kreeg je 7 roebel voor $1. Bij het opstaan was dat 25 roebel.” In 2003 had Rusland een bankencrisis, in 2009 werd het land getroffen door de wereldwijde financiële crisis, in 2014 was het de invasie van de Krim en het neerhalen van vlucht MH17. Erger dan toen kon het niet worden, dacht Ketting. Tot nu.
„Dit is nog eens tien keer zo erg”, zegt de ondernemer. „Russen zeggen: ’We dachten dat we het dieptepunt wel hadden bereikt. Maar nu horen we van beneden dat er geklopt wordt’.”
Prijzen in de supermarkten stijgen ’als een dolle’, net als de prijzen in andere winkels. Als die nog open zijn tenminste. Steeds meer Westerse winkelketens sluiten hun deuren, van ultraluxe als Louis Vuitton en Chanel tot de fast fashion van Zara en H&M. Medicijnen worden steeds moeilijker te krijgen. In drie weken tijd is de roebel meer dan 40% gedaald tegenover de euro en de dollar. Spaargeld is niks meer waard, de rijen voor de geldautomaten zijn lang.
Babyvoeding
Ondernemen wordt nu steeds lastiger, geld van en naar het buitenland overmaken lukt maar mondjesmaat. Ketting heeft zijn bedrijfsactiviteiten overgedragen aan zijn zakenpartner en zet zich nu in om medicijnen en babyvoeding voor Oekraïne te verzamelen. De eerste vrachtwagen is al onderweg vanuit Nederland naar de stad Mikolayev. Om veiligheidsredenen slaapt hij niet meer in zijn appartement in Moskou. „Ik ben heel vocaal over de oorlog, maar dat wordt steeds gevaarlijker. Daarom verblijf ik nu ergens buiten de stad. Mensen vragen me waarom ik nog niet ben vertrokken. Als genoeg Russen dat tegen je zeggen, word je daar zelf ook onrustig van.”
ANP / EPA
Corruptie en misdaad
En dat terwijl de Russische economie de eerste jaren onder het bewind van Poetin, die in 1999 aan de macht kwam, prima draaide. Poetin stelde orde op zaken na het ’Wilde Westen’ van de jaren negentig, waarin zakendoen soms levensgevaarlijk was vanwege de georganiseerde misdaad.
„Hij had bovendien de olieprijs mee”, weet Hans van Koningsbrugge, hoogleraar Geschiedenis en politiek van Rusland in Groningen en directeur van het Nederland-Rusland Centrum. Die steeg van $12 per vat in 1998 naar zo’n $75 in 2010. „Hij stimuleerde de consumptie en de gewone Rus kreeg meer in het loonzakje. Dat werd een soort sociaal contract: Iwan en Tanja kregen meer te besteden, maar dan moesten ze zich niet bemoeien met de politiek.”