"Wanneer iedereen hetzelfde vindt, zit waarschijnlijk iedereen er naast." Deze fameuze uitspraak van Humphrey Neill, de vader aller contrarians, blijkt ook van toepassing op goud. Het nobele metaal heeft meer fans dan ooit sinds het na de kredietcrisis in drie jaar tijd van 750 naar 1900 dollar per ounce knalde. Dat voedde de eeuwenoude reputatie van goud als waarborg tegen inflatie, rente- en valutaschommelingen. Maar nieuw onderzoek haalt die roep hard onderuit.
Barron's, het deftige wekelijkse zusterblad van The Wall Street Journal, citeert uit The Golden Dilemma, een studie van Claude Erb en Campbell Harvey die onlangs is gepubliceerd door het National Bureau of Economic Research in de VS. Om de nogal complottistisch ingestelde gold bugs bij voorbaat de wind uit de zeilen te nemen, haast Barron's zich erbij te vermelden dat de twee auteurs bepaald geen goudhaters Zo was Erb jarenlang handelaar in grondstoffen en dus ook in goud.
De twee heren – Harvey is hoogleraar Financiën aan Duke University in North Carolina – wilden domweg weten wat er waar was van de theorieën over goud als belegging, en hebben al die theorieën opnieuw aan grondig onderzoek onderworpen. Hieronder volgen de bevindingen van Erb en Harvey over de vijf meest populaire verklaringen waarom goud zo'n goede belegging is.
Goud biedt bescherming tegen inflatie
Dit is het meest gehoorde argument ten gunste van goud: het metaal behoudt zijn werkelijke waarde, ook op de lange termijn. Zelfs goudsceptici nemen het meestal voor waar aan. Maar er is geen spoor van bewijs voor, concluderen Erb en Harvey. Welke termijn je ook neemt – twee, vijf of twintig jaar – en welke van de vele soorten inflatie je ook hanteert, de werkelijke waarde van goud schommelt even hevig als die van andere beleggingen.
Goud biedt bescherming tegen valutarisico's
Deze stelling is nauw verwant aan de eerste, goud als vluchthaven voor inflatie. En hij is evenmin houdbaar, stellen Erb en Harvey. Zij onderzochten de ontwikkeling van de goudprijs over lange periodes in 36 verschillende landen. De prijs van het edelmetaal gaat in al die landen min of meer tegelijk en min of meer in dezelfde mate omhoog en omlaag.
Goud biedt bescherming tegen hyperinflatie
Misschien is goud geen goede vluchthaven voor een inflatie tot een procent of 10, maar toch zeker wel voor hyperinflatie? Helaas, ook die stelling kunnen Erb en Harvey niet onderschrijven. Als voorbeeld nemen zij Brazilië tussen 1980 en 2000. In die twee decennia bedroeg de inflatie in de huidige BRIC-parel gemiddeld 250% per jaar. Gecorrigeerd voor inflatie werd goud in die periode 70% minder waard.
Goud biedt bescherming tegen de apocalyps
Goud zou een goede belegging zijn tijdens calamiteiten – oorlogen, staatsgrepen, nucleaire of natuurrampen. "Zwarte zwanen" die de bestaande orde totaal ontregelen. Gelukkig zijn zulke gebeurtenissen zo zeldzaam dat het ontbreekt aan data om deze stelling te onderbouwen. Wel is bekend wat de goudprijs deed tijdens de ergste beurscrises: die hield het midden tussen winst en verlies.
Goud biedt bescherming tegen lage reële rentes
Deze stelling vindt ogenschijnlijk de meeste steun in de feiten. In de VS was goud goedkoop in de late jaren negentig, toen de rente hoog was. En nu de rente laag is, is goud heel duur. Maar in het Verenigd Koninkrijk, aldus Erb en Harvey, was er de afgelopen dertig jaar nauwelijks sprake van deze correlatie. Daar verklaarde de rente slechts voor 9% de ontwikkeling van de goudprijs.
Conclusie
Het onderzoek van Erb en Harvey is absoluut niet bedoeld om de discussie over de voors en tegens van goud voor eens en voor al te beslechten. "Integendeel," schrijft Barron's, "de essentie van het contraire denken is juist niet om het debat te sluiten, maar om de moeilijke vragen te blijven stellen." Het voornaamste tegenargument van de complotdenkers onder de gold bugs zal zijn dat het onderzoek van Erb en Harvey niks zegt.
De goudprijs wordt immers toch structureel gemanipuleerd door overheden en centrale banken. Iedere manipulatie faalt uiteindelijk, maar alleen over de zeer lange termijn. Daarom, aldus alweer de gold bugs, blijft goud recht overeind als dé vluchthaven voor beleggers – gemeten niet over jaren, zelfs niet over decennia, maar over meerdere eeuwen. Dát is een stelling die het onderzoek van Erb en Harvey grappig genoeg lijkt te onderschrijven.
Maar die biedt de belegger van nu weinig soelaas – tenzij hij zijn ultieme bevrediging vindt in de voordelen die zijn achter-achter-kleinkinderen zullen ondervinden van zijn goud.