Beeld: iStock
Wanneer we over een aantal jaren terugkijken op de huidige periode zou afgelopen maart wel eens een keerpunt in de economische geschiedenis kunnen blijken te zijn geweest.
Er werd verwacht dat de centrale banken hun stempel zouden drukken op het verloop van de financiële markten. Dat deden ze ook. Van de centrale bank van Japan werd een renteverhoging verwacht, de eerste in zeventien jaar. De Fed zou de laatste nagel aan de doodskist van de bullmarket worden omdat die met de irreële renteverwachtingen van de veel te optimistische beleggers korte metten zou maken.
Opluchting
Het liep anders. De Bank of Japan verhoogde inderdaad de rente, al komt aan het ruime monetaire beleid voorlopig nog geen einde. De Fed verhoogde de verwachtingen voor de economische groei, verlaagde de taxatie voor de werkloosheid en stelde de inflatieverwachtingen naar boven bij.
De Fed hield echter ook volkomen onverwacht vast aan drie mogelijke renteverlagingen dit jaar. Beleggers haalden opgelucht adem. Van het einde aan de bullmarket was geen sprake. Ondertussen liet ook de ECB doorschemeren reeds in juni de eerste renteverlaging te verwachten.
Wat gebeurde hier? Een centrale bank die aangeeft meer inflatie te verwachten en de officiële rentetarieven desondanks toch wil verlagen en een vertraging in de afbouw van de balans aankondigt? In de begeleidende tekst stelden de centrale bankiers dat de lichte stijging van de inflatie van de laatste maanden in hun ogen een tijdelijke bubbel is. De inflatie zal uiteindelijk naar de gewenste 2% zakken. Natuurlijk is dat mogelijk, maar de centrale bankiers nemen wel een gok.
Keerpunt
Er lijkt meer aan de hand. Is er wellicht sprake van een keerpunt in het jarenlange gevoerde monetaire beleid? De deglobalisering zet door. Bedrijven halen productiefaciliteiten terug naar eigen land of vestigen zich in bevriende landen.
Containerschepen moeten vanwege geopolitieke spanningen omvaren. Overheden pakken multinationale techbedrijven met strengere regelgeving steeds harder aan. De importtarieven en sancties vliegen je om de oren. Personeel eist hogere lonen. Overheden steken zich steeds dieper in de schulden. Producten en diensten worden er daardoor niet goedkoper op.
Het officiële inflatiedoel van de centrale banken is nog steeds 2%. Het lijkt er echter op dat men dat heimelijk heeft losgelaten. Het echte doel ligt waarschijnlijk hoger, al wordt dat natuurlijk niet hardop uitgesproken. Dat zou de geloofwaardigheid van de centrale bankiers immers niet ten goede komen. Lettend op de reactie van beleggers wordt dat niet zo erg gevonden.
Financiële zelfmoord
Is het inderdaad niet zo erg? De huidige inflatie wordt vaak vergeleken met die van de jaren 70. De centrale banken slaagden er destijds in de torenhoge inflatie de kop in te drukken met een erg hoge rente. In de Verenigde Staten verhoogde de Fed de zogeheten federal funds rate naar 20%. Dat zullen ze nu niet gaan doen.
Een groot verschil tussen toen en nu is namelijk de enorme staatsschuld. In de jaren 70 kon de centrale bank de rente fors verhogen omdat de staatsschuld slechts een derde van het BNP bedroeg. Tegenwoordig is de Amerikaanse staatsschuld ruim drie keer zo hoog. Een forse renteverhoging nu zou financiële zelfmoord betekenen.
De huidige situatie laat zich veel beter vergelijken met die van de jaren 40. Vlak na de Tweede Wereldoorlog kampten de overheden wereldwijd met torenhoge schulden omdat oorlogen nu eenmaal duur zijn. Als percentage van het BNP waren ze net zo hoog als nu. De inflatie bereikte in de Verenigde Staten zelfs even het niveau van 14%.
Economische malaise
Verhoogden de centrale banken de rente? Nee, want dat zou met zo’n staatsschuld tot economische malaise leiden. De rente bleef laag en men liet de inflatie oplopen. Het was de meest voor de hand liggende manier om gecontroleerd van de enorme schuldenlast af te komen.
Daar was dus enige financiële repressie voor nodig. De schulden verdwenen door de inflatie als sneeuw voor de zon. Na verloop van tijd waren zowel de schulden als de inflatie weer tot aanvaardbare proporties teruggebracht. En de rente? Die bleef laag. Ze zullen het niet hardop zeggen, maar voor centrale bankiers wordt 3% waarschijnlijk het nieuwe 2%.
Lees ook: 6 risicofactoren die een marktcrash in 2024 kunnen veroorzaken
Martine Hafkamp is algemeen directeur van Fintessa Vermogensbeheer. Fintessa is een zelfstandig, onafhankelijk en gespecialiseerd vermogensbeheerkantoor uit Baarn, en tweevoudig winnaar van de Gouden Stier.
Deze publicatie is samengesteld door Fintessa B.V. De in deze publicatie vermelde gegevens zijn ontleend aan door Fintessa B.V. betrouwbaar geachte bronnen en publiekelijk bekende informatie. Deze publicatie bevat beleggingsaanbevelingen, maar geen beleggingsadvies noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Voor de juistheid en volledigheid van de genoemde feiten, gegevens, meningen, verwachtingen en uitkomsten daarvan kan Fintessa B.V. niet instaan.
Fintessa B.V. is een beleggingsonderneming en beschikt over een vergunning op grond van de Wet financieel toezicht. Fintessa B.V. staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten en De Nederlandsche Bank. Voor de uitgebreide Disclaimer verwijzen wij naar onze website www.fintessa.nl.
Meld u aan voor de Belegger.nl dagelijkse nieuwsbrief
en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op de beurs!