Navo-topman over 1 jaar oorlog: ‘Russen schakelden in één klap 5800 windmolens uit’
DAVID VAN WEELTanks en loopgraven, maar ook een Russische cyberaanval die Duitse windmolens trof. En een Oekraïense ‘Uber voor artillerie’. David van Weel, Navo-topman voor ‘nieuwe veiligheidsuitdagingen’, kijkt terug op één jaar oorlog.
Hans Nijenhuis 21-02-23, 07:00 Laatste update: 09:33
De Nederlander Van Weel (46) is als assistant secretary general for Emerging Security Challenges de belangrijkste man bij de Navo als het gaat over gevaren die nog op ons afkomen. Daarvoor was hij vier jaar raadsadviseur van premier Rutte. Hij was ook naar Den Haag onderweg toen hij op 23 februari vorig jaar werd gebeld. ,,Den Haag ligt toch wel ver van Brussel, was de boodschap. Wij zeggen per telefoon nooit precies hoe het zit, maar ik moest dus omkeren.” ’s Nachts kwam vervolgens het telefoontje dat de aanval daadwerkelijk was begonnen en een uurtje later zat hij op zijn werk.
In diezelfde kamer in het reusachtige Navo-hoofdkwartier aan de noordrand van Brussel kijkt hij nu terug. Nee, wat er zo’n nacht precies gebeurt, kan hij niet zeggen. Classified. Wel dat ‘shield the alliance’ de drie woorden waren die voortdurend terugkwamen. ,,Collectieve verdediging, daar is deze organisatie voor opgericht. We legden letterlijk een schild om de Navo-landen.” 40.000 soldaten aan de oostgrens gesteund door aanzienlijke lucht- en marinemiddelen. ,,Dat was de belangrijkste boodschap: handen af van de Navo-landen. Het tweede was natuurlijk: hoe kunnen we Oekraïne helpen.” En wat dáárbij weer hielp: Oekraïne deed al sinds 2014, toen Rusland de Krim innam, mee aan Navo-trainingen en ontving uitrusting. Mensen kennen elkaar. ,,Ik was in oktober 2021 zelf nog in Odessa voor een oefening: wat doe je als je energie-infrastructuur wordt aangevallen?”
Hoewel onverhoopt, kwam de inval niet onverwacht. ,,We hebben daar indicatoren voor: wat doet een strijdmacht voordat ze daadwerkelijk tot een aanval overgaat? De Russen verzamelden bijvoorbeeld bloed en brachten dat naar de voorste linies. Bloed blijft maar ongeveer een maand goed. Dat verzamel je dus niet als je alleen wilt gaan oefenen.” Zoals bekend hebben met name de Amerikanen die informatie ook al voor de invasie naar buiten gebracht.
We zijn een jaar verder. Wij zien tanks en loopgraven. Wat ziet u?
,,Dat is inderdaad een les van afgelopen jaar: een grote conventionele oorlog in Europa kan dus nog wél. Wij dachten eerder dat de volgende een cyberoorlog zou zijn. Maar vergis je niet, het is allebei. Soldaten vechten in loopgraven met tanks en raketten. Tegelijkertijd, veel van de doelen die nu door Rusland worden aangevallen, zoals energiecentrales, worden ook digitaal aangevallen. Meteen al op 24 februari legden Russische hackers een satellietnetwerk lam, waardoor niet alleen duizenden Oekraïners zonder internet zaten, maar ook de afstandsbediening van 5800 windmolens van het Duitse energiebedrijf Enercon werd uitgeschakeld.”
Van Weel wijst verder op het verspreiden van desinformatie via sociale media en op het gebruik van energie als wapen. ,,Al in de zomer van 2021 vulde Rusland de Europese gasvoorraden voor deze winter minder dan normaal, dat is toch een nieuwe manier van oorlog voeren.”