Mooie winst voor AEX in transitiejaar
2017 positief jaar vanuit economisch en marktperspectief.
(ABM FN-Dow Jones) De Amsterdamse beurs opende 2017 op 2 januari in het rood rond 481 punten, maar afgezien van wat dipjes voornamelijk aan het begin van het jaar, is de AEX in de afgelopen 12 maanden gestaag geklommen. Met een slotstand van 544,48 punten op vrijdag 29 december is de hoofdgraadmeter dit jaar 12,7 procent gestegen, exclusief dividend. Het jaarrecord werd op 7 november bereikt, met een stand van 557,43 punten.
"2017 was een vrij positief jaar, zowel vanuit een economisch perspectief als een marktperspectief", aldus marktstrateeg Vincent Juvyns van JP Morgan Asset Management. De wereldeconomie trok goed aan en dat vertaalde zich in mooie groeicijfers in Europa en Amerika en winstcijfers voor mondiale bedrijven. Na een groei van rond de 3,3 procent in de afgelopen jaren, zal die in 2017 vermoedelijk uitkomen rond de 3,6 procent.
Evenwel was het een transitiejaar, volgens Juvyns, daarbij wijzen op het weinige aantal renteverhogingen. De rentestijgingen beperkten zich dit jaar inderdaad tot Amerika en het Verenigd Koninkrijk, maar wel om uiteenlopende redenen. De Federal Reserve durfde het gezien de robuuste Amerikaanse economie aan om de rente in 2017 drie keer met kleine stappen te verhogen, tot de huidige bandbreedte van 1,25 tot 1,50 procent. De Bank of England moest de rente voor het eerst in zo'n tien jaar verhogen omdat de relatief hoge inflatie, van ruim 3 procent, daarom vroeg. De Britse centrale bank streeft net als de meeste andere grote centrale banken naar een prijsstabiliteit van 2 procent en zal de rente de komende jaren geleidelijk moeten verhogen om de inflatie weer op dit niveau te krijgen, zo liet het weten.
De grote centrale banken hadden dit jaar eigenlijk allemaal datzelfde probleem: inflatie. In Amerika en op het vasteland van Europa bleef die een groot deel van het jaar vrij zwak en kwam er pas de afgelopen maanden een opleving. In het Verenigd Koninkrijk schoot die dus te ver door.
Daar stond tegenover dat de groei in met name Amerika en Europa flink aantrok. Voor de Europese Centrale Bank was dit reden om de geldkraan een heel klein beetje dicht te draaien. Aan de rente werd nog niet getornd, maar de ECB gaat in 2018 wel minder obligaties opkopen. Tot september 2018 wordt niet langer voor 60 miljard euro per maand, maar voor slechts de helft van dat bedrag aan staats- en bedrijfsobligaties opgekocht.
Wat doen de centrale banken in 2018?
Kijkend naar het ECB beleid in 2018, gaat het er volgens econoom Carsten Brzeski van ING vooral om wat de ECB volgend jaar gaat doen. "De grote vraag voor 2018 is of de ECB gelooft in zijn eigen forward guidance of niet", aldus de marktvorser.
Die forward guidance stelt nu nog dat de ECB de belangrijkste rentestanden "voor langere tijd, en ruim voorbij de periode van de netto activa-aankopen, op het huidige niveau" zal houden. De Federal Reserve gaat er vooralsnog van uit dat men de trend van drie renteverhogingen per jaar ook in 2018 vast houdt. Bij de Amerikaanse centrale bank zullen vooral de personele veranderingen in het beleidscomité van invloed zijn op het beleid, verwacht marktanalist Craig Erlam van Oanda. Voorzitter Janet Yellen wordt in februari volgend jaar opgevolgd door Jerome Powell en daarnaast zijn er nog een aantal lege plekken die moeten worden opgevuld. Wat betreft het rentebeleid van de Bank of England zal volgens analisten van State Street Global Markets vooral belangrijk zijn hoe snel de inflatie daalt. Vooralsnog zal de Britse centrale bank daarom vermoedelijk vast blijven houden aan één renteverhoging per jaar tot zeker 2019.
Het Trump-effect
Meer dan eens domineerde de Amerikaanse president Donald Trump het afgelopen jaar de nieuwsstroom en het sentiment op de beurzen en in 2018 zal dit niet anders zijn. Zijn onorthodoxe stijl was opvallend en liet de markten niet onberoerd, zeker niet toen de president openlijk ruzie zocht met Noord-Korea, dat afgelopen jaar meerdere succesvolle raketproeven deed. Ondertussen liet een uiteenzetting van een economisch beleid van Trump lang op zich wachten en lag hij vaak onder vuur, waaronder vanwege het onderzoek naar mogelijke Russische inmenging in de door hem gewonnen verkiezingen.
Op de valreep lukte het de Republikeinen pas afgelopen week om beloofde belastinghervormingen, met onder meer een daling van de vennootschapsbelasting, door het door hen gedomineerde Congres te loodsen. Eerder strandden pogingen om Obamacare terug te draaien. In november 2018 vinden zogenoemde midterm elections plaats, waarbij het Huis van Afgevaardigden opnieuw wordt gekozen, net als een deel van de Senaat. De vraag is of de Republikeinen hun meerderheid dan weten te behouden, gezien de groeiende onvrede onder een groot deel van de bevolking over Trump en de GOP. Daarnaast zullen eventuele nieuwe onthullingen in het Rusland onderzoek van invloed zijn op de stemming van Trump en die op de financiële markten.
Wall Street slecht magische grenzen
De wereld was niet altijd blij met Trump, maar de aandelenmarkten waren dat wel. Sinds zijn uitverkiezing in november 2016 wist de Dow Jones index magische grens na magische grens te doorbreken. Eind 2016 ging de index al door de 19.000 punten en in 2017 werd voor het eerst de 20.000 punten bereikt en vervolgens ook de 21.000, 22.000, 23.000 en 24.000 punten. Dat leverde op jaarbasis een winst op voor de Dow van zo'n 25 procent.
De 25.000 punten grens bewaart de index nog even tot 2018, zo lijkt het.
Ook de S&P 500 en de Nasdaq bereikten dit jaar de nodige records. De techbeurs brak recent zelfs even door het niveau van 7.000 punten en steeg op jaarbasis ondanks de nodige dips toch bijna 30 procent. De S&P 500 steeg met zo'n 20 procent van rond de 2.200 punten naar net onder de 2.700 punten.
Verkiezingen in Europa vaak ten onrechte gevreesd
2017 stond in Europa in het teken van verkiezingen. Frankrijk koos een nieuwe president, Duitsland een nieuwe Bondsdag, Nederland stemde in Tweede Kamerverkiezingen en in het Verenigd Koninkrijk schreef premier Theresa May vervroegde verkiezingen uit in de hoop haar mandaat te versterken met het oog op de Brexit onderhandelingen.
De markt vreesde de opkomst van het populisme in Frankrijk, Duitsland en Nederland, zeker na de onverwachte verkiezingsuitslag in Amerika. Die angst bleek ongegrond, want bij alle grote Europese verkiezingen waren het meer traditionele partijen die de winst grepen. Dat betekende evenwel niet dat de kabinetsvorming vervolgens soepel verliep. Rutte III liet ruim 200 dagen op zich wachten en in Duitsland worstelt het CDU/CSU van bondskanselier Angela Merkel nog steeds om een coalitiepartner te vinden.
Frankrijk verraste enigszins door te kiezen voor de vrij onervaren en onbekende Emmanuel Macron en in Het Verenigd Koninkrijk liepen de verkiezingen voor May uit op een sof omdat haar Tories de absolute meerderheid in het Lagerhuis verloren. In maart 2018 gaan de Italianen naar de stembus. Ook hier ligt het populisme op de loer. Daarnaast zal de markt al het nieuws rond het onafhankelijkheidsgevecht van Catalonië in de gaten houden, nu de afscheidingsgezinde partijen recent de regionale verkiezingen wonnen. Marktanalist Naeem Aslam van ThinkMarkets verwacht dat de onafhankelijksperikelen in 2018 zeker nadrukkelijker de kop opsteken. "Madrid zonder Barcelona zou een ramp zijn", meent Aslam.